ظرفیت‌های اجتماعی زنان در تاریخ و فرهنگ ایران

فتح الله مجتبایی: دوره جدید دوران حکومت عقل و دورۀ تعامل و همکاری بین زن و مرد است دبا: عصر روز سه شنبه ۱۱ / ۹ / ۱۳۹۳ به پاس مقاومت زنان کرد در برابر سلفیان تندرو، یک نشست تخصصی با عنوان « ظرفیت های اجتماعی زنان در تاریخ و فرهنگ ایران » در مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی برگزار…

فتح الله مجتبایی: دوره جدید دوران حکومت عقل و دورۀ تعامل و همکاری بین زن و مرد است

دبا: عصر روز سه شنبه ۱۱ / ۹ / ۱۳۹۳ به پاس مقاومت زنان کرد در برابر سلفیان تندرو، یک نشست تخصصی با عنوان « ظرفیت های اجتماعی زنان در تاریخ و فرهنگ ایران » در مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

آنچه در زیر می خوانید متن سخنرانی آقای دکتر فتح الله مجتبایی، مشاور عالی و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی است:

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوعی که الان مطرح است مسألۀ تجدید حیات نوع نسوان درمعنای درست است واین غیر از آن حرکت فمنیستی است که ما در غرب می بینیم. در این جا ما می بینیم که گردآفریدها پیدا می شوند و این زنان کردی که در جبهه های جنگ بر علیه داعش شرکت کردند دختران گردآفرید هستند.

مسأله ای که امروز خیلی مهم است توقعات و انتظاراتی است که طبقۀ نسوان دارند.این حرکتی که در بین زنان کرد طلوع کرده در حقیقت یک پتانسیل و نیروی نهفته در طبقۀ زن ایرانی است.

وقتی به اوستا نگاه کنیم می بینیم که یکی از بهترین و زیباترین و مهم ترین یشتها، متعلق به اناهیتا است و در آن اناهیتا به عنوان ایزد آبادانی و باروری ستایش می شود. در نظام خداشناسی زردشتی اهورامزدا شش امشاسپند دارد که سه تا از آنها مؤنث هستند، این نشان می دهد که زن در فکر و روح ایرانی از قدیم اهمیت داشته است. در شاهنامه هم چهره های بسیار درخشان داریم که قهرمانان زنانۀ ما هستند و گردآفرید یکی از آنهاست. در کشفیاتی که در نواحی مختلف هند شده است پیکره های زنانه، زن خدا و مادر خدا فراوان دیده می شود و نشان می دهد که در میان اقوام هند و ایرانی از قدیم طبقۀ نسوان موقعیتی برابر با طبقۀ مردان داشته است.

در تاریخ بشر دورانی به اسم دوران پدر سالاری شکل گرفت که در این دوران قدرت جامعه و مالکیت در دست مردان بوده است. محققین تحقیقات بسیاری در اعمال طبقات که منجر به جریان تحولات اجتماعی شد انجام دادند و معتقدند که پیش از آنکه جامعه مردسالار شود، دوران مادرسالاری وجود داشته است و منابع و مآخذی پیدا کردند مبنی بر اینکه درجامعۀ اولیۀ انسانی زنها قدرت و حکومت داشتند و جامعه را اداره می کردند. در آن دوران ازدواج احکام معین نداشته و مردها می آمدند و می رفتند و بذرافشانی می کردند، به همین علت کودکان و جوانان پدر خود را نمی شناختند، تنها مادر خود را می شناختند و مادر را مرکز خانواده می دانستند و آن جامعه را در حقیقت شورایی از مادران تشکیل می داده است. مادران جامعه را اداره و غذا تهیه می کردند و مواد غذایی آنها عبارت بود از ریشۀ گیاهان و دانه های گیاهی. مادر از کودکان خود پرستاری و حمایت می کرده است و پشتیبان بسیار محکم برای فرزندان خود بوده در این جامعه حکومت با زنان بوده است.

این دورانی بود که زندگی با جمع کردن دانه و ریشۀ گیاه سپری می شد و زن از عهدۀ آن به خوبی بر می آمد تا اینکه آرام آرام کاشتن گیاه رواج پیدا می کند و با پیدا شدن مزرعه و کشاورزی عضله اهمیت می یابد و چون کار کشاورزی و دامداری و گله داری نیاز به زور بازو، عضله و نیروی بدنی داشت مردان برای این کار مناسب تر بودند. درآن دوره در حقیقت حکومت با زهدان زنان بود و با شروع مردسالاری حکومت با عضلۀ مردان است.این دورانی است که ما در اواخر آن به سر می بریم.نباید هراسید و مقاومت کرد. دوران جدید نه دوران پدر سالاری است و نه دوران مادرسالاری، بلکه دوران حکومت عقل است. دوران حکومت هوشیاری و تعقل است و زنها نشان دادند که در تعقل به هیچ روی از مردان کمتر نیستند و در کارهایی که مربوط به تفکر و اندیشه است از مردها ضعیف تر نیستند. دوره ای که شروع می شود دورۀ تعامل و همکاری بین زن و مرد است. چنانکه در ایران می بینیم که تعداد دانشجویان دختر از پسر بیشتر است و بهترین رساله ها توسط دختران نوشته می شود.

برای پذیرفتن این دوره باید آماده شد و با اسیدپاشی و چاقو زدن نمی توان جلوی آن را گرفت و هر کس بخواهد جلوی آن را بگیرد زیر این جریان له می شود. این حرکتی است«کل یوم هو فی شأن» این شأن الهی است و هیچ چیزی از شأن خدا خارج نیست. خدا انسان را خلق کرده است و این انسان باید به مراتب و مقامات عالی برسد و این مراحل سیرش است. انسان امروز همان انسان پنجاه هزار سال پیش نیست و حرکت ارتقایی دارد و رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند.

ما بایستی خودمان را آماده کنیم و شأن زمان و شأن مکان را به حکم «کل یوم هو فی شأن» بشناسیم و با آن حرکت کنیم. طبق مشیت الهی طبقۀ زن که تا امروز محکوم عضلۀ مردانه بوده امروز باید از این محکومیت به در آید و دوران تعقل انسانی شروع شود. در این دوران اندیشۀ مردانه واندیشۀ زنانه بایستی برای رسیدن به آنجایی که به جز خدا نبیند با هم همکاری کند یعنی به آخرین حد کمال خود برسد.

برای رسیدن به آخرین حد کمال این دو عنصر اجتماعی باید با هم همکاری و همفکری کنند و هیچکدام بر دیگری حاکم نباشد و در این حرکت ارتقایی با تعقل و مصلحت اندیشی مشارکت کنند. در این دورۀ تحول ممکن است مشکلاتی هم بروز کند، بحران ایجاد شود و عکس العمل های داعشی پیدا شود، ولی به هر حال از این دوران انشاءالله عبور خواهیم کرد و جوامع اسلامی و دیگر جوامع باید خودشان را برای موافقت و سازگاری با شأن زمان آماده کنند و چنانچه خداوند فرموده است شأن هر روز را باید شناخت و خود را با آن سازگار کرد و بایستی دامنۀ اجتهاد را وسعت داد و اجتهاد را با شأن زمان موافق کرد.

صفحه‌آرایی کتاب و پایان‌نامه

این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید: