دین و آزادی (۶): مخاطبان قرآن
ابوالفضل ارجمند: در آغاز سورهی روم، قرآن از شکست روم در سرزمینی نزدیک خبر داده است و پیشبینی کرده است که روم ظرف چند سال آینده پیروز خواهد شد: غلبت الروم فی أدنی الأرض، وهم من بعد غلبهم سیغلبون فی بضع سنین. این خبر به همین صورت در قرآن باقی مانده است، یعنی بعد از گذشت نزدیک به هزار و پانصد سال، همچنان در قرآن میخوانیم که روم در چند سال آینده پیروز خواهد شد. اخبار روم که زمانی برای مخاطبان قرآن تازه بوده است، برای خوانندگان امروزی قرآن به گذشتهای دور تعلق دارد.
زمان و مکان در قرآن نسبی است. مرجع زمان و مکان نقطهای است که پیامبر با مخاطبانش سخن میگوید، مخاطبانی که در نزدیکی پیامبر زندگی میکنند. تنها بر اساس همان آیات اول سورهی روم میتوان حدودِ تقریبیِ زمانی و مکانی نزول قرآن را تخمین زد. قرآن در دوران امپراتوری روم بر اعرابی که در سرزمینی نزدیک به محدودهی آن امپراتوری زندگی میکردند نازل شده است.
در آیاتی از قرآن به مؤمنان تذکر داده شده است که چگونه با پیامبر و همسرانش معاشرت داشته باشند. روشن است که مخاطبان این احکام با پیامبر معاصرند و از نظر مکانی به او نزدیکند. قرآن گفته است که مؤمنان نباید صدایشان را از پیامبر بلندتر کنند: یا أیها الذین آمنوا لا ترفعوا أصواتکم فوق صوت النبی. اگر مؤمنان با زنان پیامبر کاری دارند، درخواستشان را باید از پشت پرده بیان کنند: فإذا سألتموهن متاعا فاسألوهن من وراء حجاب. قرآن در این آیات با مؤمنانی سخن میگوید که در نزدیکی پیامبر و همسرانش زندگی میکنند.
در قرآن تصریح شده است که «رسول خدا در میان شماست»: واعلموا أن فیکم رسول الله. این سخن قرآن زمانی بیان شده است که پیامبر در میان مؤمنان حضور داشته است. امروزه نمیتوانیم به مردم اعلام کنیم که «پیامبر در میان شماست». اگر گزارههای صحیح قرآن را از زمان و مکان نزولشان خارج کنیم، به گزارههایی غلط تبدیل میشوند.
در قرآن به زمانها و مکانهای نزدیکی اشاره شده است که برای همهی خوانندگان قرآن نزدیک نیست. در سورهی قریش، قرآن میگوید که قریش باید پروردگار «این خانه» را بندگی کنند: فلیعبدوا رب هذا البیت. قریش اسم خاصی است که مخاطبان با آن آشنا هستند، و «این خانه» به خانهای آشنا در همان نزدیکی اشاره میکند.
در سورهی توبه، قرآن میگوید مشرکان نباید «بعد از امسال» به مسجد الحرام نزدیک شوند: فلا یقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا. خوانندگان امروزی قرآن همچنان در قرآن میخوانند که مشرکان نباید «بعد از امسال» به مسجد الحرام نزدیک شوند. بدیهی است که منظور قرآن این نیست که مشرکان معاصر تا پایان سال جاری مهلت دارند به مسجد الحرام نزدیک شوند، اگرچه قرآن همین را میگوید!
تمام آیات قرآن، بدون هیچ استثنایی، به زمان و مکانی که مخاطبان این آیات در آن قرار دارند وابستهاند. حداقل این وابستگی در عربی بودن زبان آیات است، اما ویژگیهای دیگری از جمله آداب و رسوم و فرهنگ محلی مخاطبان نیز بر ادبیات قرآن سایه افکنده است. مخاطبان قرآن مردمی خاص هستند که در زمانی خاص از تاریخ و مکانی خاص از زمین زندگی میکنند. اگرچه سایر مردم جهان هم میتوانند قرآن را مانند هر کتاب دیگری ترجمه و مطالعه کنند و از مطالب آن بهره ببرند، اما آنان مخاطب قرآن نیستند. کسانی را که مخاطب احکام قرآن نیستند نمیتوان ملزم کرد که این احکام را رعایت کنند، آن هم احکامی که فرقههای امروزی بر سر آنها اختلاف دارند.
***
قرآن به زبان روشن عربی نازل شده است: بلسان عربی مبین. روشنی زبان قرآن تنها برای عربزبانان محسوس است. زبان عربی هر قدر هم ساده و روشن باشد برای عجمزبانان نامفهوم است، درست همان گونه که زبان عجمی برای عربزبانان نامفهوم است. قرآن خود به این نکتهی مهم اشاره کرده است: ولو جعلناه قرآنا أعجمیا لقالوا لو لا فصلت آیاته؟ أأعجمی و عربی؟! زبان عربی مانع بزرگی برای عجمزبانان در فهم قرآن است.
ما امروزه معنی بسیاری از کلمات عربی را میدانیم و فارسی را هم با خط عربی مینویسیم، از این رو زبان و خط عربی برای ما چندان بیگانه نیست. در روزگار نزول قرآن فارسیزبانان با زبان و خط عربی آشنا نبودند و نسبت فارسی به عربی مانند نسبت فارسی با زبان بیگانهای مانند چینی بود.
کلمهی چینی 太阳 را در نظر بگیرید. چینیان این کلمه را به راحتی میخوانند و معنی آن را به روشنی درک میکنند. این کلمه با رسم الخط جدید چینی نوشته شده است که از رسم الخط قدیمی سادهتر است، با این حال اگر ما با زبان و خط چینی آشنا نباشیم، کلمات و عبارات چینی را هرقدر هم ساده و روشن بیان شود درک نخواهیم کرد.
با وجود تأثیر فراوان زبان عربی بر زبان فارسی در طول قرنهای گذشته، هنوز هم بسیاری از فارسیزبانان نمیتوانند قرآن را به همان راحتی متون فارسی قرائت کنند. عدهی بسیاری هم، حتی اگر بتوانند قرآن را صحیح قرائت کنند، نمیتوانند معنی قرآن را درک کنند و ناچارند به ترجمهها مراجعه کنند، ترجمههایی که با متن اصلی مطابقت کامل ندارند و حاوی خطاهای سهوی و عمدی هستند.
قرآن از مردم خواسته است که هنگامی که قرائت میشود به آن گوش دهند: فإذا قریء القرآن فاستمعوا له. منظور قرآن این نیست که مردم به آواز قاری گوش دهند بدون اینکه متوجه شوند چه میگوید، چون قرآن چنین استماعی را سرزنش کرده است: مثل الذین کفروا کمثل الذی ینعق بما لایسمع إلا الدعاء و نداء. با این حال در مجلسی که قرآن قرائت میشود، شنوندگان عجمزبان فقط آواز قاری را میشنوند و متوجه نمیشوند او چه میگوید.
ناتوانی در درک صحیح زبان عربی میتواند به ایرادات شرعی منجر شود. قرآن از نمازگزاران خواسته است که در نماز مست نباشند تا بدانند چه میگویند: یا أیها الذین آمنوا لا تقربوا الصلوه وأنتم سکاری حتی تعلموا ما تقولون. نمازگزاران باید بدانند در نماز چه میگویند. بسیاری از نمازگزاران عجمزبان که نماز را به زبان عربی میخوانند، نمیدانند در نماز چه میگویند، بدون اینکه مست باشند.
برای اینکه قرآن را به روشنی درک کنیم باید با زبان عربی آشنا شویم، آن هم نه زبان عربی مصر و عراق معاصر، بلکه زبان عربی حجازِ هزار و پانصدسال پیش. بعضی از کلمات و اصطلاحات قرآن به مرور زمان و در عبور از سرزمینها و فرهنگهای مختلف تغییر معنی دادهاند و بعضی از کلمات هم منسوخ شدهاند.
دشواری فهم قرآن فقط ناشی از ابهام در معنی بعضی از کلمات و اصطلاحات نیست. آیاتی از قرآن متناسب با فرهنگ خاص مخاطبان قرآن نازل شده است و به اتفاقاتی وابسته است که در زمان پیامبر روی داده است. مثلا قرآن به مخاطبانش اعلام کرده است که «محمد پدر هیچیک از مردان شما نیست»: ما محمد أبا أحد من رجالکم. ترجمهی چنین عباراتی به زبان فارسی ساده است، اما منظور قرآن حتی پس از ترجمه باز هم برای خوانندگان امروزی روشن نیست و درک آن به توضیح بیشتری نیاز دارد. برای اینکه معنی چنین آیاتی را به روشنی درک کنیم، یا باید در زمان و مکان نزول آیه حضور داشته باشیم، یا فضایی که این آیه در آن نازل شده است برای ما بازسازی شود. مخاطبان قرآن خود در آن فضا قرار داشتهاند و میدانستهاند قضیه از چه قرار بوده است.
توجه به این سخن قرآن بسیار مهم است که هر پیامبری به زبان قوم خودش فرستاده شده است: وما أرسلنا من رسول إلا بلسان قومه. پیامبر نه تنها باید با مردم قومش همزبان باشد، بلکه باید سخنش را به روشنترین شکل ممکن بیان کند. پیامبران نمیتوانند سخنان نقادانه و ساختارشکنانهی خود را که با مقاومت طبیعی سنتگرایان مواجه میشود، با زبانی نامفهوم به مردم ابلاغ کنند. موسی از خدا میخواست که گره زبانش باز شود تا مخاطبانش درک کنند چه میگوید: رب اشرح لی صدری ویسر لی أمری، واحلل عقده من لسانی یفقهوا قولی.
مردم برای درک سخنان پیامبری که در قومشان مبعوث شده بود به مترجم مراجعه نمیکردند و به فرهنگهای لغت دوزبانه نیازی نداشتند. پیامبران برای ابلاغ پیام خدا از قوم خود خارج نمیشدند و به مسافرتهای دور نمیرفتند و سرزمینهای ناشناخته را کشف نمیکردند. هیچ پیامبری نمیتوانست رسالت جهانی داشته باشد. برای اینکه پیامبری رسالت جهانی داشته باشد باید تمام جهان را بگردد و پیام خدا را با زبان روشن محلی به مردم اقوام گوناگون ابلاغ کند و به پرسشها و اشکالات محلی آنان پاسخ دهد، همان کاری که برای مردم قوم خودش هم میکند. چنین کاری در توان هیچ پیامبری نبوده است و در عمل هم اتفاق نیفتاده است.
***
متخصصان مذهبی خود اعتراف میکنند که قرآن «ظنی الدلاله» است. معنی قطعی آیات و احکام قرآن بر مفسران و فقیهان روشن نیست و استنباطات آنان ظنی و حدسی است. متخصصان قرآن مطمئن نیستند که آنچه از قرآن استنباط میکنند حکم قرآن است و به همین علت هم هست که اختلافات بسیاری در برداشتهای گوناگون آنان از قرآن بروز میکند. در این میان بعضی هم هستند که ظنی الدلاله بودنِ قرآن را نمیپذیرند و این پرسش را مطرح میکنند که چگونه ممکن است کتابی که بر روشنی و آسانی خودش تصریح و تأکید کرده است، مبهم باشد؟ واقعیت این است که قرآن برای عربزبانانی که در زمان پیامبر زندگی میکردند ساده و روشن بوده است و برای خوانندگانی که امروزه آن را مطالعه میکنند مبهم و ظنی الدلاله است.
عجمزبانان قرآنِ عربی را درک نمیکنند، اما پس از یادگیری زبان عربی، باز هم به علت دوری از زمان و مکان نزول قرآن، تنها میتوانند منظور قرآن را حدس بزنند. در این حدسیات خطاهای بسیاری بروز میکند و این خطاها میتواند به فجایع بزرگی منجر شود. مثلا اگر فقیهی مشروعیت «جهاد ابتدایی» یا همان آغاز جنگ را از قرآن حدس بزند و این حدس او نادرست باشد و بر منظور قرآن منطبق نباشد، موجب خواهد شد که به نام خدا خونهای بسیاری به ناحق بر زمین ریخته شود.
به همان حکم قرآن دربارهی مراجعه به زنان پیامبر توجه کنید. قرآن به مردان میگوید سؤالتان را از پشت پرده از آنان بپرسید. برای خوانندهی امروزی ممکن است این تصور پیدا شود که زنان پیامبر در پرده زندگی میکردند و از انظار پنهان بودند. اما با توجه به اینکه قرآن مردم را از ورودِ بیاجازه به خانههای دیگران منع کرده است، میتوان تصور کرد که مردان بدون اجازه پردهی اتاقهای زنان پیامبر را کنار میزدند و به حریم خصوصی آنان وارد میشدند و قرآن آنان را از این رفتار زشت منع کرده است. احکام معقول قرآن برای خوانندگانی که در زمان و مکانی دیگر زندگی میکنند میتواند نامعقول جلوه کند و بدفهمیهای جدی به دنبال داشته باشد. طبعا برای ایرانیان باستان که زنان را پنهان میکردند و بعدها خود به مهمترین مفسران قرآن تبدیل شدند، تصور پردهنشینی زنان پیامبر مطلوبتر بوده است.
چنانکه گفته شد همهی مردم جهان در هر زمان و مکانی که باشند میتوانند قرآن را مانند هر کتاب دیگری به زبان خود ترجمه کنند و در حدی که از طریق ترجمه و برداشتهای ظنی امکان دارد از مطالب کلی آن استفاده کنند، اما ملزم نیستند احکام فقهی قرآن را اجرا کنند، به این دلیل ساده که مخاطب این احکام نیستند. با مرور مختصری بر تورات و انجیل و قرآن میتوان دید که احکام فقهی پیامبران از قومی به قومی دیگر و از زمانی به زمانی دیگر تغییر کرده است. از این رو حتی با این فرض که متخصصان مذهبی بتوانند روشن کنند که خدا در احکام قرآن قطعا چه گفته است و چه منظوری داشته است، باز هم معلوم نیست حکمی که زمانی برای قومی خاص نازل شده است در زمانی دیگر و برای قومی دیگر معتبر باشد. احکامی که متناسب با شرایط زمان و مکان نازل شده است، تنها برای مردم همان زمان و مکان الزامآور است، آن هم برای گروهی که به پیامبر آن قوم ایمان بیاورند و با او بیعت کنند، نه عموم مردم.
(ادامه دارد)
در این ارتباط
دین و آزادی (۴): عیسی و پیلاطس
دین و آزادی (۵): سَبت برای انسان، یا انسان برای سَبت؟
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]طاهای گرامی کار پیامبران خدا که بهترین الگوهای دینی ما هستند، در درجهی اول تفهیم بدیهیات عقلی به مردم است.یکی از مهمترین بدیهیات عقلی که کودکان دو ساله هم آن را درک میکنند این است که شما نمیتوانید با کسی که خوابیده است سخن بگویید و از او درخواست کمک کنید. در دین پیامبران خدا تنها به درگاه کسی میتوان دعا کرد و از او استمداد طلبید که چرت نمیزند و نمیخوابد: لا تأخذه سنه ولا نوم. در دین پیامبران خدا استمداد از کسی که خوابیده است کار بسیار احمقانهای است، اگرچه شخص خوابیده زنده است و در… مطالعه بیشتر»
جناب آقای ارجمندمن بسیار از سخن فوق متحیر شدم. مثل این است که شما در مقابل تابلوی هشدار ” لطفا سیگار نکشید” بایستید و مشغول کشیدن تریاک شوید و در مقابل اعتراض دیگران به تابلو اشاره کنید و بگویید: اینجا نوشته “سیگار نکشید” نه تریاک!! صبای گرامیحیرت شما طبیعی است چون صورت مسآله را مانند بقیه عوض کردید! جهت اطلاع مجددا به استحضار می رسانم که قرآن از مخاطبانش خواسته است که اسب تهیه کنند. اگر شما بخواهید به این حکم قرآن عمل کنید باید اسب تهیه کنید و چانه نزنید. مخاطبان قرآن واقعا باید اسب تهیه می کردند. در… مطالعه بیشتر»
سلام
جناب ارجمند ؛ بنده دو روز هست که منتظر جواب شما به کامنتهای ارسالی بنده در شماره ۲۲و۳۵هستم.
جناب مرادی گرامی
یا سلام
در عبارت «یکون الرسول علیکم شهیدا»، واضح است که مخاطبان آیه اصحاب پیامبر هستند که همان مدعای مقاله است.
از سوی دیگر اصحاب پیامبر تنها بخشی از مردم «امالقری» و اطراف بودند. اصحاب پیامبر تنها میتوانستند بر بقیهی مردم همان روزگار خود و همان نزدیکی «شهید» باشند که باز هم مدعای مقاله را تایید میکند.
وقتی قرآن به «امت» اشاره میکند، معنی آن میتواند گروهی بسیار کوچک باشد. همراهان قلیل نوح «امم» خوانده شدهاند. امت یعنی گروه و این گروه میتواند تنها از چندنفر تشکیل شده باشد.
استاد مرادی که خودش استاد «ربط» است و دائم اینجا اخطار آیین نامه ای «رابطوا» می دهد، لطفا آل عمران:۱۰۱ تا ۱۰۵ را دوباره خوب بخواند: همان چند دوجین جمعیت مشرک نوایمان آوردنده حالا مقیم مدینه، در همان حیات پیامبر و با حضور پیامبر در میانشان در حالت بی ثباتی ایمانی و اختلاف و تفرقه و دشمنی و در آستانه فروپاشی بوده اند. با یادآوری تفرقه و دشمنی گذشته جاهلی به آن ها گفته شده یک تعدادی از شما باید در ایمان قوی باشند که از فروپاشی ایمانی بقیه گروه نوایمان آورندگان جلوگیری کنند. در جمعیت اهل کتاب مقیم مدینه… مطالعه بیشتر»
دوست گرامی آقای ارحمند و سایر دوستان، با سلام نکته ای که در کامنت قبلی سعی کردم به آن اشاره ای داشته باشیم ورای دیالوگ در مقایسه با مونولوگ است که با مثال دیگری توضیح کوتاهی داده می شود. در صدر سوره قلم (که آن را دومین سوره نازل شده می دانند)، بدون مقدمه خطاب به پیامبر به قلم سوگند خورده می شود که [b]تو دیوانه نیستی[/b]! اگر به سوره نخست قرآن یعنی علق مراجعه کنیم می بینیم هیچ اشاره ای به «مجنون» دانستن پیامبر نشده است. حال فرض کنید به عنوان کارفرما یک مدیر عامل استخدام کرده اید و… مطالعه بیشتر»
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]
برای مثال در قرآن به مخاطبان امر شده است که در برابر دشمنان اسب تهیه کنند: واعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل. آیا شما این حکم را به سبب اینکه حکمی الهی است تا ابد لازم الاجرا میدانید؟[/quote]
جناب آقای ارجمند
من بسیار از سخن فوق متحیر شدم. مثل این است که شما در مقابل تابلوی هشدار ” لطفا سیگار نکشید” بایستید و مشغول کشیدن تریاک شوید و در مقابل اعتراض دیگران به تابلو اشاره کنید و بگویید: اینجا نوشته “سیگار نکشید” نه تریاک!!
سلام امت اسلام بهترین امتی است که برای (مردم) بقیه امت ها انتخاب شده زیرا آنها امر به معروف و نهی از منکر میکنند (تا مردم خود قیام به قسط کنند): کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ ۗ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْکِتَابِ لَکَانَ خَیْرًا لَّهُم ۚ مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَکْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿١١٠﴾ آل عمران از شواهد دیگر برای جهانی بودن پیام اسلام آیاتی از سوره اعراف است.در این سوره آیاتی با خطاب “یا بنی آدم” وجود دارد. از طرف دیگر مومنین ادیان قبلی را آنانی میداند که خطاب تبعیت از پیامبری امی که خواهد آمد… مطالعه بیشتر»
طاهای گرامی کار پیامبران خدا که بهترین الگوهای دینی ما هستند، در درجهی اول تفهیم بدیهیات عقلی به مردم است.یکی از مهمترین بدیهیات عقلی که کودکان دو ساله هم آن را درک میکنند این است که شما نمیتوانید با کسی که خوابیده است سخن بگویید و از او درخواست کمک کنید. در دین پیامبران خدا تنها به درگاه کسی میتوان دعا کرد و از او استمداد طلبید که چرت نمیزند و نمیخوابد: لا تأخذه سنه ولا نوم. در دین پیامبران خدا استمداد از کسی که خوابیده است کار بسیار احمقانهای است، اگرچه شخص خوابیده زنده است و در عالمی دیگر… مطالعه بیشتر»
باسلام حضور محترم اقای طاهای عزیز ایا به نظر شما احکام وقوانین اسلامی برای همه ی زمانها ومکانها قابل اجراست ؟ چرا واگر بعضی قوانین را قابل اجرا میدانید وبعضی را قابل اجرا نمیدانید بگویید چه قوانینی باچه مشخصاتی قابل اجرا در عصر کنونی است ؟ و چه مرکزی یا فردی یا گروهی باید تشخیص دهد که چه قوانین قابلیت اجرایی ندارد وکدام دارد ؟لطفا توضیح دهید
«این مقاله میگوید که هر پیامبر به زبان قوم خودش سخن میگوید و از این رو دلیلی ندارد که همهی تعالیم آن پیامبر در همهی مکانها و همهی زمانها قابل اجرا باشد، اما بعضی از مخاطبان مقاله معتقدند که رسالت پیامبران جهانی بوده است. » درود بر استاد ارجمند بزرگوار؛سوال اینست چه کسی ادعا کرده «//هر/ /پیامبر //همه//تعالیمش در همه زمان ها و مکان ها قابل اجراست؟» شما و برخی دوستان این عصر (اعم از بظاهر ضدهاتان که سنت گرا می نامید یا مدرن های بدون متافیزیک و خداوند دین واحد الهی)بعللی در یک چارچوب ۰ و ۱ می اندیشید.… مطالعه بیشتر»
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]میبینید که تفهیم موضوعی بسیار ساده و بدیهی به زبان روشن فارسی به سنتگرایانی که خود و پدرانشان قرنها به گونهی دیگری فکر کردهاند بسیار دشوار است. این موضوع در قرآن هم به روشنی بیان شده است.[/quote] با سلام و سپاس از جهد و کوشش جناب ارجمند،این هم از شوربختی و بداقبالی ما بوده که اینگونه اسیر دست سنتگرایانی هستیم که نه تنها خودشان یکسره در گذشته ها زندگی می کنند، همگان را نیز قهراً مطیع و مقلد خود می خواهند؛ غافل از مسائل واقعی جامعۀ امروز؛ فارغ از درد و رنج های حقیقی مردم.تا کی بشود که… مطالعه بیشتر»
طاهای گرامیفرمودید که[quote]سوال این است که تلاش شما در این مقاله چیست؟[/quote] مقاله به زبان روشن فارسی توضیح داده است که «مخاطبان قرآن» چه کسانی بودند. «مخاطبان مقاله» در درجهی اول همگی باید فارسی زبان باشند تا مقاله را درک کنند. نویسنده هم انتظار ندارد که مردم اندونزی مقاله را بخوانند. البته غیرفارسیزبانان هم اگر علاقهمند باشند و اصلا از وجود چنین مقالهای در سایت نیلوفر باخبر شوند میتوانند آن را ترجمه کنند و از آن استفاده کنند، اگرچه احتمال آن بسیار کم است. داستان پیامبران و اقوام گذشته هم همین است. اگر مردم چین هم دو هزار سال پیش،… مطالعه بیشتر»
جناب ارجمند، آیا به نظر شما حکم مندرج در آیه صرفاً جمع آوری اسب بوده است؟! این دیگر از بدیهیات است که آیه دلالت عام دارد بر جمع آوری نیروها و تجهیزات دفاعی. اسب در آن دوران از ادوات جنگی محسوب میشده و میباید تدارک دیده میشده است، و البته شاید چون شتر در دسترستر بوده، مردمان تمایل بیشتری بدان داشتهاند و آیه با تأکید بر اسب، میخواهد بگوید آنچه که مناسب جنگ است فراهم آورید هرچند برای شما دشوارتر باشد، چرا که پیروزی شما در گرو رعایت قوانین نظام هستی است، در نظام هستی حتی اگر شما مؤمن باشید… مطالعه بیشتر»
همچنین جناب ارجمند گرامی منتظر جواب شما در مورد کامنت شماره ۲۲از بنده هستم.
با سلامجناب ارجمند متاسفانه یا متوجه نظرهای ارسالی بنده نمی شوید یا اینکه خود رو به کوچه …می زنید و بحث رو منحرف می کنید. شرایط زمان و مکان حجاز چه تاثیری در مفاد آیه ۲۲۲بقره ؛ آیات طلاق دارد؟ آیا اگر قرآن در میان سرخ پوستان نازل می شد ، خداوند به انها می گفت که از طریق دیگری همبستر شوید؟ خطاب به آقای حق پور فرمودید که :[quote]فرمایشات شما به سادگی در قرآن نقض میشود. برای مثال در قرآن به مخاطبان امر شده است که در برابر دشمنان اسب تهیه کنند: واعدوا لهم ما استطعتم من قوه و… مطالعه بیشتر»
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]جناب طاهای گرامیبا تشکر از کامنتهای شما، من آنها را مطالعه میکنم. بیش از همان پاسخهای بسیار سستی که به شما دادم پاسخ دیگری ندارم.[quote]قسمت اول پاسختان اینقدر سست بود که اول فکر کردم کسی دیگر که از قرآن و بحث و…خبر ندارد «جدلی» گذاشته.[/quote] در باب پولس، من دین رسولان مسیح را از دین رسولان خدا جدا میدانم.پیروز باشید[/quote] با درود بر استاد ارجمند عزیزهر شاگردی با استادش در نظام آکادمیک «بحث نقادانه و صریح» می کند و به «مدح» نمی پردازد.چون خصلت چنین روابطی از نوع «منبر» که دورانش تمام شده نیست! بنده نیز گفتم فلان… مطالعه بیشتر»
سلامچیزی که به تحقیق جناب عالی آسیب می زند این است که شما برای اثبات فرضیات خود، با مطالعاتی غیر منظم، مواردی از قران را به دلخواه جدا و بر آن تاکید می کنید و موارد و دلایلی را که در این کتاب، عکس فرضییات شما و دایر بر فراتاریخی بودن و فرا منطقه ای بودن قران، وجود دارد به راحتی نادیده می گیرید و در پاسخ به مخالفین، یا سکوت می کنید یا بدون تحلیل و واکاوی دیدگاه های مخالف می فرمایید: اینگونه نیست و یا اینگونه هست! این روش، تحقیق تلقی نمی شود بلکه بیان تمایلات و دیدگاه… مطالعه بیشتر»
با سلام خدمت جناب ارجمند: برداشت من از پاسختان این است که با حقیر هم عقیده اید: آری در حال و آینده هم پیامبرانی برمی خیزند (یا مبعوث می شوند، بسته به تعریف این کلمه…) اما به قول عالی، نه با آن ادبیات و با آن نام ، و اگر اجازه دهید اضافه کنیم: و نه با آن ماموریت….که بیشتر در قالب مصلحین می گنجند تا پیامبری داعیه دار رسالت جهانی آنهم برای هردو جهان!عرض من نیز همین بود که دوره و امکان بروز و ظهور پیامبران از نوع معروف دیگر به پایان آمده چه با قبول خدای خالق و… مطالعه بیشتر»
جناب طاهای گرامی
با تشکر از کامنتهای شما، من آنها را مطالعه میکنم. بیش از همان پاسخهای بسیار سستی که به شما دادم پاسخ دیگری ندارم.
[quote]قسمت اول پاسختان اینقدر سست بود که اول فکر کردم کسی دیگر که از قرآن و بحث و…خبر ندارد «جدلی» گذاشته.[/quote]
در باب پولس، من دین رسولان مسیح را از دین رسولان خدا جدا میدانم.
پیروز باشید
جناب جواد الف
با سلام و تشکر از توضیحاتتان
خوانندگان گرامی میتوانند این موضوع بسیار مهم را که «قرآن دیالوگ است نه مونولوگ» در مقاله اینجانب در آدرس زیر مطالعه کنند:
https://neeloofar.org/abolfazle-arjomand/915-061093.html
جناب آقای نیما حق پورفرمودید که[quote]گر قرار بر این بود که زمان و مکان احکام اینچنینی محدود باشد، شایسته این بود که این احکام در قرآن ذکر نشوند و فقط در سنت پیامبر جاری گردند. وقتی حکمی در قرآن، به مثابه کلام الهی، درج می گردد حاکی از این است که اجراء آن حکم از جانب خداوند عالم به بشریت تا ابد توصیه شده است.[/quote] فرمایشات شما به سادگی در قرآن نقض میشود. برای مثال در قرآن به مخاطبان امر شده است که در برابر دشمنان اسب تهیه کنند: واعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل. آیا… مطالعه بیشتر»
علیرضای گرامیفرمودید که [quote]انسان ۱۵۰۰سال پیش هم دو چشم ، دو گوش، بینی، قلب، کبد، کلیه، معده، آلت تناسلی، مقعد، دو پا و … داشت و انسان قرن۲۱هم دارای همین موارد بالا هست؛ حالا شرایط زمان و مکان حجاز چه تاثیری در مفاد آیه۲۲۲بقره دارد؟ آیا خداوند منتظر بود که معاصرین نبی ص از ایشان سوال کنند تا حکم را بیان کند و اگر سوال نمی کردند چنین آیه ای هم نازل نمی کرد؟ اگر این حکمی که قران ۱۵۰۰سال پیش بیان کرده است و الان هم قابل استفاده هست و اگر رعایت نکنید عواقبش رو خواهید دید ، پس… مطالعه بیشتر»
جناب مجید گرامی
پیامبران بشری مانند دیگران بودند. در جهان قدیم هزاران پیامبر مبعوث شدند و در جهان معاصر و آینده هم هم هزاران پیامبر مبعوث میشوند و خواهند شد، اگرچه دیگر خود را به نام پیامبر نمینامند و از ادبیات جهان قدیم در توصیف رابطهی خود و خدا استفاده نمیکنند. خدا از طریق عقل تا ابد با انسان سخن میگوید، همان گونه که از طریق غریزه با زنبور سخن میگوید.
بدانید که کسی را پس از آموختن قرآن و تدبّر در معانی و عمل به احکام آن نیازمندی نیست تا برای دنیا و آخرتش چیزی بیاموزد و نه برای کسی پیش از آشنا شدن به قرآن بی نیازی است! پس بهبودی دردهایتان را از آن بخواهید و در سختی و گرفتاری از آن کمک بطلبید زیرا در قرآن برای بزرگترین درد که کفر و نفاق و تباهی و گمراهیست شفا و بهبودی است. پس بپیروی آن از قرآن خدا را بخواهید و با دوستی آن بخدا رو آورید و آن را وسیله خواهش از بندگانش قرار ندهید زیرا بندگان بچیزی… مطالعه بیشتر»
آقای ارجمند گرامی با تشکر فراوان از زحمات شما به گمانم یک نکته که اغلب بدان توجه نشده است این است که پیامبران با مردم مخاطب خود وارد دیالوگ می شوند و آیات متون دینی چون قرآن حاصل یک تعامل [b]دو طرفه[/b] است. به بیان دیگر با[b] می گویند-بگو[/b] ها (قالوا-قل)، زبان در متن دردست فراتر از زبان عربی و لهجه و محیط تنزیل می شود. یک فرد یا گروهی از افراد بیسواد با فرهنگ قبیله ای و بیابانی به پیامبر چیزی می گویند یا عملی انجام می دهند که در واکنش به آن آیاتی نازل می شود. اینجا اگر… مطالعه بیشتر»
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]علیرضای گرامی قطعا هست. در مقاله گفته ام که مخاطبان قرآن چه کسانی بودند، اما نگفته ام که دیگران نمیتوانند از قرآن استفاده کنند. ما مخاطب تورات و انجیل هم نیستیم اما میتوانیم آن را مطالعه کنیم و از بسیاری از مطالب آنها استفاده کنیم.[/quote] درود به جناب ارجمند گرامی؛منتظر مطالعه ارجاعات و نقدهایم و پاسخ ارزشمندتان هستم.اما بنظر نظر بنده را اصلا نخواندید و جواب دیگر دوستان را بر اساس «اطلاعات ناقص/غلط اولیه تان» دوباره تکرار کردید. اگر به خطبه« سرکوه» و سایر آیات قرآن و جملات انجیل ها و تورات محققانه بنگرید اینقدر بر این موضع… مطالعه بیشتر»
تغییرات خورشید و ماه و ستارگان در چرخه طبیعت رخ میدهد و مطابق سنن حاکم بر هستی، در پاسخ قبلی اشاره کردم که اصل بقاء ماده و انرژی و امثالهم تا ابد نقض نمیشود، از این رو چرخه طبیعت همواره میچرخد. قوانین طبیعت از ازل تا ابد بدون تغییر میمانند چرا که هیچگاه نیازی به تغییر آنها بوجود نمیآید، و این بدان جهت است که از علم مطلق الهی، توانایی مطلق او و … نشأت گرفته است. این سنن الهی هستند که بسترهای زیست، مطابق آنها شکل میگیرد، و نه بعکس. بنابراین زمانی نمیآید که نیاز به تغییر سنتها باشد.… مطالعه بیشتر»
با سلام
جناب ارجمند فرمودید که:
[quote]آیا غیر از قوم نوح قوم دیگری هم وجود داشته است؟
[/quote]
جناب ارجمند، ایا قوم نوح در سراسر کره زمین پخش بودند یا در قسمتی از کره زمین؟
اگر در قسمتی از کره زمین بودند(مثلاً خاور میانه) پس طوفان نوح ع شامل همان خاور میانه هست نه کل دنیا.
با عرض سلامجناب ارجمند ؛ شما در پایان مقاله فرمودید که :[quote]احکامی که متناسب با [u][b]شرایط زمان و مکان [/b][/u]نازل شده است، [u][b]تنها برای مردم همان زمان و مکان الزامآور است[/b][/u][/quote]و بنده از باب نمونه آیه۲۲۲بقره آوردم ؛ آیا این آیه متناسب با شرایط زمان و مکان حجاز نازل شده است؟ انسان ۱۵۰۰سال پیش هم دو چشم ، دو گوش، بینی، قلب، کبد، کلیه، معده، آلت تناسلی، مقعد، دو پا و … داشت و انسان قرن۲۱هم دارای همین موارد بالا هست؛ حالا شرایط زمان و مکان حجاز چه تاثیری در مفاد آیه۲۲۲بقره دارد؟ آیا خداوند منتظر بود که معاصرین نبی… مطالعه بیشتر»
سیمین گرامیفرمودید که [quote]دین خاتم باید نسبت به ادیان گذشته کاملتر باشد.[/quote] با بیشتر سخنان شما موافقم، جز اینکه من بر اساس تعالیم قرآن بین دین ابراهیم و دین نوح و دین موسی و دین عیسی و دین محمد کوچکترین تمایزی قائل نیستم. نه دین محمد کاملتر از دین ابراهیم است، نه دین ابراهیم ناقصتر از دین محمد است. جمع بستن دین واحد پیامبران خدا به «ادیان» یکی از بزرگترین خطاهای دینی رایج است. چیزی به نام «دین خاتم» نداریم. محمد «ملت ابراهیم» را احیا کرد و مردم را به بازگشت به دینی که از آن منحرف شده بودند فراخواند.… مطالعه بیشتر»
با سلام خدمت جناب ارجمند: در عصری بودن قاطبه احکام و سنن اسلامی تردیدی نیست ، صد البته جز سنن الهی و نیز احکامی از قرآن (یا مذکور در روایات متقن) که فراگیر بودن آن به عینه تصریح شده یا مستتر بوده اما بی مناقشه باشد… اما بعد:آنچه در قسمت ۵ پاسخ به کامنت مورخه۹۴/۴/۲۷ آورده اید جالب تر از بقیه بود:” محمد در نماز بر خود و خانواده اش درود نمی فرستاد و به جای خدا از بندگان خدا درخواست هدایت نمی کرد! ” علاوه بر آن می دانیم که چه در شکل نماز و چه در اذکار آن… مطالعه بیشتر»
علیرضای گرامی
با سلام و خیر مقدم
فرمودید که
[quote]جناب ارجمند ایا این ایه برای این زمان قابل استفاده نیست؟[/quote]
قطعا هست. در مقاله گفته ام که مخاطبان قرآن چه کسانی بودند، اما نگفته ام که دیگران نمیتوانند از قرآن استفاده کنند. ما مخاطب تورات و انجیل هم نیستیم اما میتوانیم آن را مطالعه کنیم و از بسیاری از مطالب آنها استفاده کنیم.
[quote]با توجه به اینکه حضرت نوح ع برای قوم خودش مبعوث شده بود(طیق ایات قران) پس باید عذاب هم بر قوم خود او باید باشد.[/quote]
آیا غیر از قوم نوح قوم دیگری هم وجود داشته است؟
جناب آقای حق پور گرامیفرمودید که[quote]بنده تأکید کردم «آن دسته از آفریده هایی که اراده های انسانی در آفرینش آنها دخل و تصرف نمی کند»[/quote] خورشید و ماه و ستارگان چنین هستند. همه مخلوق خدا هستند و همه هم تغییر میکنند، و سنت خدا هم تغییر نمیکند. به همین ترتیب از عدم تغییر در سنت خدا نمیتوانید عدم تغییر در احکام فقهی را نتیجه بگیرید. تغییر احکام خدا در تورات و انجیل و قرآن محرز است. [quote]جنابعالی پاسخ نداده اید که قرآن را الهی می دانید یا نه؟ اگر الهی می دانید، از نظر شما چه ضرورتی داشته است وقتی… مطالعه بیشتر»
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]سیمین گرامیبا سلام پیامبران خدا بهترین الگوهای دینی ما هستند و من هم نقد سنتهای مذهبی پدرانمان را از آنان آموختهام. شما هم میتوانید مثلا از مردم ژاپن در بعضی از ویژگیهای فرهنگی الگو بگیرید.الگو گرفتن از مردم ژاپن به این معنی نیست که مثلا شما کیمونو بپوشید یا سوشی بخورید. مردم ژاپن در زمینههایی موفقیتهایی داشتهاند که اگر کسی طالب باشد میتواند از تجربیاتشان استفاده کند… [/quote][/quote]سلام مجدداز پاسخ شما قانع نشدم. استدلالی در آن وجود نداشت،اما مثال خوبی زدین، اتفاقا از عوامل پیشرفت ژاپن، اعتقادات و ارزشهایی است که ریشه دینی داشته و ناشی از تعالیم… مطالعه بیشتر»
شهاب گرامیفرمودید که[quote]ا مدعای شما موافقم که مخاطب قرآن، مردمِ آن «زمان» بوده اند. اما اگر بخواهیم آن را به همان «مکان» محصور کنیم به مشکل بر می خوریم: حدود آن مکان چگونه بوده است؟ می دانیم که مردم عرب مخاطب قرآنند، اما قرآن به لهجه قریشی است و در تاریخ داریم که برخی قبیله ها که دارای لهجات دیگری بودند، در فهمیدن بعضی جمله های قرآن مشکل داشتند و معترض می شدند[/quote] نمیدانم شما خودتان چه لهجهای دارید. اگر کامنتتان را به لهجهی محلی بنویسید، من منظور شما را درک نمیکنم و نمیتوانم به شما پاسخ دهم. اگر من… مطالعه بیشتر»
سلام دوبارهجناب ارجمند در قسمتی دیگر از متن مقاله آورده اید که :[quote]هیچ پیامبری نمیتوانست رسالت جهانی داشته باشد. برای اینکه پیامبری رسالت جهانی داشته باشد باید تمام جهان را بگردد و پیام خدا را با زبان روشن محلی به مردم اقوام گوناگون ابلاغ کند و به پرسشها و اشکالات محلی آنان پاسخ دهد، همان کاری که برای مردم قوم خودش هم میکند. چنین کاری در توان هیچ پیامبری نبوده است و در عمل هم اتفاق نیفتاده است.[/quote]با توجه به اینکه حضرت نوح ع برای قوم خودش مبعوث شده بود(طیق ایات قران) پس باید عذاب هم بر قوم خود او… مطالعه بیشتر»
با سلامجناب ارجمند در آخر مقاله آورده اید که :[quote]با مرور مختصری بر تورات و انجیل و قرآن میتوان دید که احکام فقهی پیامبران از قومی به قومی دیگر و از زمانی به زمانی دیگر تغییر کرده است. از این رو حتی با این فرض که متخصصان مذهبی بتوانند روشن کنند که خدا در احکام قرآن قطعا چه گفته است و چه منظوری داشته است، باز هم معلوم نیست حکمی که زمانی برای قومی خاص نازل شده است در زمانی دیگر و برای قومی دیگر معتبر باشد. احکامی که متناسب با شرایط زمان و مکان نازل شده است، تنها برای… مطالعه بیشتر»
جناب ارجمند، با سلام و سپاس از پاسخگویی شما، موارد زیر را برمیشمارم: ۱ـ فرمودهاید «سخنان شما در مورد هیچیک از آفریدههای الهی صدق نمیکند، از جمله خود شما. هیچ نقصی هم در خلقت الهی نیست. اینکه شما تغییر میکنید یا فانی هستید در صفات مطلق الهی خدشهای وارد نمیکند. احکام خدا از پیامبری به پیامبری تغییر کرده است و هیچ ایرادی هم در این تغییر نیست» اولاً؛ بخشی از پدیدههای موجود در هستی، فانی نیستند، مانند نفوس انسانی، سنن حاکم بر هستی (از جمله اصل بقاء ماده و انرژی)، و … و از نظر من؛ قرآن. ثانیاً؛ بنده تأکید… مطالعه بیشتر»
[quote name=”ابوالفضل ارجمند”]طاهای گرامیفرمودید که۱.[quote]ما داریم«رحمتا/نذی را للعالمین» و…[/quote]ما همچنین برای مریم داریم که «اصطفاک علی نساء العالمین» و برای بنی اسرائیل بارها داریم که «فضلتکم علی العالمین» ۲.[quote]در خصوص تورات خداوند اعلام نموده تا ابد الآباد احکامی از آن جاری است و تورات حقیقی ۱ نقطه اش هم تا قیامت منقضی نمی شود.[/quote] سخن شما صحیح است. مثلا تورات گفته است که «دروغ نگو» و این حکم تا ابد جاری است. همان گونه که در مقاله بیان شده است همهی مردم جهان میتوانند تورات را ترجمه کنند و بخوانند و از مطالب آن استفاده کنند. اما مقاله میگوید مخاطب… مطالعه بیشتر»
با سلام
با مدعای شما موافقم که مخاطب قرآن، مردمِ آن «زمان» بوده اند. اما اگر بخواهیم آن را به همان «مکان» محصور کنیم به مشکل بر می خوریم: حدود آن مکان چگونه بوده است؟ می دانیم که مردم عرب مخاطب قرآنند، اما قرآن به لهجه قریشی است و در تاریخ داریم که برخی قبیله ها که دارای لهجات دیگری بودند، در فهمیدن بعضی جمله های قرآن مشکل داشتند و معترض می شدند
جناب نیما حق پور گرامیفرمودید که[quote] آن دسته از آفریده هایی که اراده های انسانی در آفرینش آنها دخل و تصرف نمی کند، در کمال صحت و دقت خلق می شوند و تا بی نهایت عمر خواهند کرد، چرا که آنچه موجب تباهی و نابودی یک پدیده می شود، نقصانها و ناهماهنگی های موجود در آن پدیده، یا تعارضها و تضادهای آن با پدیده های دیگر است.[/quote] سخنان شما در مورد هیچیک از آفریده های الهی صدق نمیکند، از جمله خود شما. هیچ نقصی هم در خلقت الهی نیست. اینکه شما تغییر میکنید یا فانی هستید در صفات مطلق الهی… مطالعه بیشتر»
سیمین گرامی
با سلام
پیامبران خدا بهترین الگوهای دینی ما هستند و من هم نقد سنتهای مذهبی پدرانمان را از آنان آموختهام. شما هم میتوانید مثلا از مردم ژاپن در بعضی از ویژگیهای فرهنگی الگو بگیرید.
الگو گرفتن از مردم ژاپن به این معنی نیست که مثلا شما کیمونو بپوشید یا سوشی بخورید. مردم ژاپن در زمینههایی موفقیتهایی داشتهاند که اگر کسی طالب باشد میتواند از تجربیاتشان استفاده کند.
این فرمایش شما هم کاملا صحیح است و پاسخ من به سوال شما مثبت است:
[quote]آیا گزینشی عمل کردن و به فراخور وضع، تغییر جهت دادن به یک تحقیق سالم آسیب نمی رساند؟[/quote]
نقدی بر مقاله »مخاطبان قرآن» به قلم ابوالفضل ارجمند امروزه بحث بر سر قرآن، الهی بودن یا نبودن، عصری بودن یا نبودن، بی نقص بودن یا نبودن، گویا بودن یا نبودن و … آن بسیار است. اما تمامی این بحثها، منوط است به نگرش ما به صفات الله که بعضی بدان میپردازند و برخی از آن غفلت میکنند. اگر قرآن الهی باشد، یعنی از جانب الله بر پیامبر نازل شده باشد و او نقشی به جز مهبط آن نداشته باشد، دیگر سخن راندن در مورد قرآن بدون در نظر گرفتن صفات الله صواب نیست. جناب ابوالفضل ارجمند در مقالهای با… مطالعه بیشتر»
جناب دکتر عبائی گرامی
با سلام و تشکر از لطف شما، خوشحال خواهم شد چنانچه شما و خوانندگان محترم دیگر شواهدی بر فرامنطقهای و فرازمانی بودن قرآن بیان فرمایید تا در اینجا بحث شود. من شاهدی که با قرآن و عقل سازگار باشد پیدا نکردم. قرآن هم ما را به تعقل فراخوانده است، نه مثلا مراجعه به تاریخ طبری.
سلام جناب ارجمندبا احترامفرمودید:“در قرآن تصریح شده است که رسول خدا در میان شماست واعلموا أن فیکم رسول الله. این سخن قرآن زمانی بیان شده است که پیامبر در میان مؤمنان حضور داشته است. امروزه نمیتوانیم به مردم اعلام کنیم که پیامبر در میان شماست» و در بخشی دیگر فرمودید: “پیامبر نه تنها باید با مردم قومش همزبان باشد، بلکه باید سخنش را به روشنترین شکل ممکن بیان کند” این دو بخش از فرمایش تان را در کنار پاسخی که به آقای طاها دادید، بگذارید: [quote name=”ابوالفضل ارجمند”]طاهای گرامی……….[b]پیامبران خدا بهترین الگوهای ما در دین هستند[/b]. کار آنان نقد سنتهای… مطالعه بیشتر»
طاهای گرامیفرمودید که۱.[quote]ما داریم«رحمتا/نذی را للعالمین» و…[/quote]ما همچنین برای مریم داریم که «اصطفاک علی نساء العالمین» و برای بنی اسرائیل بارها داریم که «فضلتکم علی العالمین» ۲.[quote]در خصوص تورات خداوند اعلام نموده تا ابد الآباد احکامی از آن جاری است و تورات حقیقی ۱ نقطه اش هم تا قیامت منقضی نمی شود.[/quote] سخن شما صحیح است. مثلا تورات گفته است که «دروغ نگو» و این حکم تا ابد جاری است. همان گونه که در مقاله بیان شده است همهی مردم جهان میتوانند تورات را ترجمه کنند و بخوانند و از مطالب آن استفاده کنند. اما مقاله میگوید مخاطب تورات عموم… مطالعه بیشتر»
با درود و مهر سپاس از روشنگرهای ژرف کاوانه شما استاد بزرگوار که به بیانی ساده و روان ، دیدگاه های خود را بیان می فرمایید به نظر می رسد که جناب عالی برای اثبات فرضیات تحقیق خود ، شواهد مویدی را در قران کریم جسته و بر آن شواهد تاکید کرده ایداما اگر کسی فرضیه ای مخالف شما داشته باشد ( فراتاریخی بودن مخاطبان قران و فرا منطقه ای بودن پیام قران ) میتواند شواهد و مویداتی چند قران کریم و همچنین سیره پیامبر اسلام ص بیابدبنا براین بدون پاسخ به مویدات حریف ، اثبات نظریه شما ، ناتمام… مطالعه بیشتر»
سلام وجود آیات در باره وقایع خاص (نه تمام وقایعه اتفاقیه) در زمان و مکان خاص در قرآن برای روشن ساختن منظور و مفهوم عامی است که برای درک ما و افراد زمان و مکان رسول الله لازم بوده است. مثلا پیش بینی و بیان غلبه روم بر دشمن در چند سال بعد جهت روشن ساختن اینستکه خداوند مومنین را کمک میکند. با اجازه دادن به وقوع رخداد وقایعی خاص.این وعده کمک را تمام مومنین باید باور کنند. همانطور که دنباله آیه خود بیان میکند: … فِی بِضْعِ سِنِینَ ۗ لِلَّـهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ ۚ وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ… مطالعه بیشتر»
حکمی که زمانی برای قومی خاص نازل شده است در زمانی دیگر و برای قومی دیگر معتبر باشد. احکامی که متناسب با شرایط زمان و مکان نازل شده است، تنها برای مردم همان زمان و مکان الزامآور است، درود استاد ارجمنداینکه همه پیامبران،همه حرف هاشان برای همه زمان ها نیست صحیح است.اما اینکه همه پیامبران محدود به زمان-مکان خاصیند لااقل از نظر درون دینی برهانی ارائه نشد. ما داریم«رحمتا/نذیرا للعالمین» و…یا در خصوص تورات خداوند اعلام نموده تا ابد الآباد احکامی از آن جاری است و تورات حقیقی ۱ نقطه اش هم تا قیامت منقضی نمی شود.حضرت عیسی(ص) نیز این… مطالعه بیشتر»