گفت و گو با استاد ملکیان درباره منش و آرای مهندس بازرگان
نیلوفر: مجلهی «نسیم بیداری» در شماهی بهمنماه خود، به نقد و بررسی شخصیت، آرا و آثار مهندس بازرگان پرداخته است و در گفتوگویی با استاد مصطفی ملکیان دیدگاههای وی دربارهی مهندس بازرگان را مورد پرسش قرار داده است. ملکیان در این گفتوگو ضمن تجلیل از منش و شخصیت مهندس بازرگان به توضیح چهار ویژگی در زندگی بازرگان میپردازد که عبارتند از: ۱) رفتار اخلاقی، ۲)دور بودن از تعصب، جزم و جمود و بیمدرایی،۳)سیاستزده نبودن و ۴) اعتدال.
به گزارش وبسایت فرهنگی نیلوفر، در ادامه این گفتوگو که با تیتر: «مصطفی ملکیان: تصور بازرگان از دین نادرست بود»، در شماره اخیر “نسیم بیداری” منتشر شده است؛ شخصیت علمی بازرگان، آثار و پروژهی روشنفکری او در چارچوب “کوشش برای تفسیر علمی از دین” مورد پرسش خبرنگار مجله قرار گرفته است. ملکیان در پاسخ، ضمن توضیح فضای فرهنگی و سیاسی – اجتماعی ایران که بازرگان را به سمت چنان رویکردی سوق داد، میکوشد امکان فهم بازرگان و همدلی با وی را برای مخاطب فراهم آورد و در این ارتباط پنج عامل را مورد شناسایی قرار میدهد.به باور ملکیان، بازرگان در اتخاذ رویکرد فکری خود تحت تاثیر این عوامل بود: ۱) سیانتیسم یا علمزدگی که سودای استخراج جهانگری از درون علم تجربی را داشت، ۲)رقابت با ادعاهای مارکسیسم که خود را یگانه مکتب علمی معرفی میکرد. ۳) انس و الفت با علوم پایه به عنوان رشته تحصیلی و دانشگاهی ۴) نجات جامعه از خرافات زدگی با ترغیب جامعه به نگرش علمی.
در ادامهی گفتوگو، ملکیان توضیح می دهد که پروژه روشنفکری مهندس بازرگان قابل دفاع نیست و بخشی از خطاهای بازرگان را متأثر از ۱) سوء فهم او از خود علم تحت تأثیر دیدگاه پوزیتیویستی، ۲) تصور نادرست از دین و ۳) نادیده گرفتن اصول تفسیری میداند.
در قسمتی از بخش پایانی این گفتوگو، از قول ملکیان میخوانیم:
گمان کنم باید گفت مهندس بازرگان در طول عمرشان تغییر موضع فکری دادند و زمانی به این چیزها که من میگفتم قائل بودند؛ و بعد آهسته آهسته بر اثر افزایش علمشان، فهم شان، قوه تفکرشان و تجاربشان به این نتیجه رسیدند که موضع قبلیشان خطا بوده است و از آن دست کشیدند که این تفسیر، تفسیر خوشبینانه است که من خیلی مایل به این تفسیر هستم. معتقدم که مهندس بازرگان هر چه که بر عمرشان میافزود به این نکته تفطن بیشتری پیدا میکردند که واقعا قلمرو علم تجربی، یک قلمرو است و دین هم یک قلمرو دیگری است. وقتی میگوییم علوم تجربی، منظورم علوم تجربی انسانی هم هست ازجمله اقتصاد و سیاست. »
***
در شماره ۴۴ (بهمن ماه ۹۲) ماهنامه نسیم بیداری آثار و گفتوگوهایی از محسن آرمین، زهرا بازرگان، فرشته بازرگان، حبیبالله پیمان، محمدجواد حجتی کرمانی، فریدون سحابی، مهدی طالقانی، مقصود فراستخواه، علی اکبر محتشمی پور، سروش دباغ، حسن محدثی، علی مطهری، علی اکبر معینفر و ابراهیم یزدی منتشر شده است.
این مجله با ۱۴۶ صفحه و قیمت ۶۰۰۰ تومان در کیوسکهای مطبوعاتی در دسترس علاقهمندان است.
