خدا همچون ناظر آرمانی (۱)
ابوالقاسم فنایی: موضوع سخنرانی بنده «خدا همچون ناظر آرمانی» است. امشب بر سبیل مقدمه به نکاتی اشاره خواهم کرد و در جلسات آینده به بحث اصلی خواهم پرداخت. چنان‌که می‌دانید، خداوند نام‌های فراوانی دارد. اما یکی از تفاوت‌های بسیار مهمی که نام‌های خداوند با نام‌هایی که ما آدمیان روی اشخاص یا اشیاء می‌گذاریم دارد این است که نام‌های خداوند «با مُسَمّا»ست، درحالی که نام‌های ما ممکن است «با مُسَمّا» باشد و ممکن است «بی‌مُسَّما» باشد.
به تعبیر دیگر، نام‌های ما صرفاً نام است، ممکن است معنایی داشته باشد، اما آن معنا ممکن است هیچ ربط و تناسبی با سرشت و ویژگی‌های چیزی که آن نام را بر او می‌نهیم نداشته باشد، در حالی که نام‌های خداوند صرفاً نام نیست، بلکه هر نامی از نام‌های او بیانگر «وصفی» از اوصاف حقیقی اوست و به بُعد یا جنبه‌ای از سرشت او یا ویژگی‌های او اشاره می‌کند. نام‌های خداوند در واقع «اوصاف» خداوند هستند؛ و اوصاف خداوند هم حقیقتاً اوصاف خود او هستند، نه این‌که اوصاف موجود دیگری باشند و مجازاً به او نسبت داده شوند، یا این‌که برساخته‌ی ذهن انسان باشند و از طریق فرافکنی بر خدا افکنده شوند. این اوصاف در واقع «فضائل» خداوند هستند، و لذا پرستش خداوند پرستش همه‌ی فضیلت‌هاست.
برخی از نام‌های خداوند در قرآن کریم آمده است، و برخی از آن‌ها، مانند سمیع و بصیر و رحمان و رحیم، نیز بسیار تکرار شده است. در آیه «قُلِ ادْعُوا اللَّـهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَـنَ أَیًّا مَّا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى…» (اسراء/۱۱۰): « بگو خدا را بخوانید یا رحمان را بخوانید هر کدام را بخوانید نام‌هاى نیکو فقط برای اوست». یا در آیه «وَلِلَّـهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا… » (اعراف/۱۸۰): «نام‌های نیکو مختص خداوند است، پس او را به این نام‌ها بخوانید». تعبیر «لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى» و تعبیرات مشابه آن چهار بار در قرآن تکرار شده است. حتا اسم الله هم که اسم عَلَم است، یک اسم توخالی نیست، که هیچ اشاره و دلالتی بر اوصاف خداوند نداشته باشد، بلکه به همه‌ی نام‌ها و اوصاف خداوند دلالت می‌کند. در متون دینی، از جمله در دعاها نیز ما بسیار با این نام‌ها سروکار داریم. یکی از کامل‌ترین فهرست نام‌های خداوند همین دعای جوشن کبیر است که در شب‌های قدر خوانده می‌‌‌شود.
ادامه متن سخنرانی دکتر ابوالقاسم فنایی را در نسخه پی‌دی‌اف ملاحظه فرمایید.
سلام – به نظرم امکان دسترسی به متون سخنرانی ها وجود ندارد. همینطوره؟
———–
سلام. لینک تصحیح شد.