قوت و ضعف نواندیشی دینی در دورانِ ما

سید هادی طباطبایی
نواندیشی دینی اسلامِ رحمت را معرفی کرده است. پیش از این و بعضا در زمانه حاضر نیز در آراء برخی فقها بنگرید. اسلامِ آنها اسلامِ زحمت می شود در برخی از موارد. یکی از کارهای نواندیشی دینی این بود که از بار سنگین به دوش دین نهادن پرهیز داد. شما…

 آنچه از تباکی فهمیده‌ام

سعید دهقانی
 یک نسل پس از علی شریعتی، عبدالکریم سروش به عنوان سلسله‌جنبان روشنفکری دینی مطرح شد. رأی و نظر او نیز چنین بود که خیزش حسین‌بن‌علی (رض) نه تنها یک حرکت توحیدی بوده بلکه از خودگذشتگی وی در راه ایستادگی در برابر استبداد، متن جامعه آن روزگار را ویرایش کرد. با…

امام حسین و گفتمان های ایرانی

هادی حکیم شفایی
به نظر میرسد نوعی مسامحه، ناهمسازی و عدم تحمل و تساهل، میان برخی از گفتمان های محرم وجود دارد. صاحبان گفتمان ایدئولوژیکِ قدرتمدار و صاحبان گفتمان طرد و انکار، بیشترین نقش را در ناسازگاری و عدم تحمل ایفا می کنند. از سوی صاحبانِ گفتمان عالمانه دینی نیز، اغلب با نوعی…

توحید و معاد همچون دو گزاره‌ی کارکردی – ۱

عظیم مدهنی میرزاوند
question_answer۱ دیدگاه
انگاره ی برخی فیلسوفان و اندیشمندان در مورد خدا گاهی چنان از فهم عامه دور افتاده است که متهم به الحاد و کفر شده اند. معروف است که اسپینوزا همه-خدا باور بود و می گفت که همه ی جهان خداست. یعنی خدا چیزی جدا از جهان نیست که بعد جهان…

اسلام تفاوت ( ۱۹ ) رستاخیز عدالت

اسماعیل اردستانی
مبنای بازگشت این عنصر طرد شده در زنجیره نمادین چیست ؟ فرض کنیم که رخداد ابتدایی کاملا تصادفی اتفاق می افتد، آنگاه رخداد بعدی توسط اتفاق پیشینی متعین خواهد شد. مثلا در بازی شیر یا خط هر چند احتمال آمدن شیر یا خط بعد از میلیون‌ها بار پرتاب سکه همچنان…

جایگاه دین در زمانه‌ی از دست رفتن واقعیت

عظیم مدهنی میرزاوند
question_answer۱ دیدگاه
پس از کانت فلسفه های واقع گرایی( رئالیسم) بیش از پیش رنگ باختند. این رنگ باختگی پیش از او نیز اندک اندک با شک دکارتی آغاز شده بود، اما با کانت دیگر به اوج خود رسید. حال که واقعیت از دست رفته است، تمام آن تاریخ جدلی میان خداباوران و…

 محکومیم به جبر جغرافیایی

سعید دهقانی
question_answer۱ دیدگاه
ادیان بیشتر از آنکه تأثیر بگذارند، تأثیر می‌پذیرند. زردپوستانِ چشم‌بادامی مالایی نیز مسلمان هستند اما خشونت و افراط‌گرایی دینی در میانشان آنقدر کم‌رنگ است که گویی وجود ندارد. انگار بودائیانی هستند که به الله باورمند شده‌اند و به جای معبد، در مساجد با مناسکی اسلامی نیایش و مراقبه می‌کنند. خوانش…

از واقع‌‌گرایی به ناواقع‌‌گرایی؛ دگرگونی سرمشق در قرآن‌‌پژوهی

مقاله
question_answer۶ دیدگاه
روح‌‌ الله نجفی: در سرمشق واقع‌‌گرا، برای حلّ چالش‌‌های تفسیری، به تأویل روی می‌‌آورند و الفاظ را از مدلول‌‌های ظاهری، منصرف می‌‌گردانند. این مسلک که عموم اهل تفسیر آن را پیموده‌‌اند، به تکلفات بسیار انجامیده است. چالش عمده استفاده از راهکار «تأویل» آن است که معنای تأویلی را غالباً نمی‌‌توان…

انسان و دینداری مدرن؛ نگاهی به داستان ابراهیم و مفهوم خشونت

هادی حکیم شفایی
question_answer۲ دیدگاه
با توجه به تغییرات بنیادین در عواطف انسانی و رشد عقلانیت بشر مدرن، نیازی نیست که مومنان به دین، از صورت ها و قالب های دینیِ متضاد با تغییرات انسانی، عاطفی و فرهنگی، پیروی کنند. نیازی نیست که مسلمانان مدرن، به مناسبت عید ابراهیم، خونریزی کنند و عملی انجام دهند…

خودبنیادی و نیست‌انگاریِ شبه‌ایدئولوژیک

مهدی فاموری
همۀ این بی‌دقتی‌ها و نادیدن‌ها موجب می‌شود برخی سخنانِ درست و درخور نگریستنِ زرشناس نیز در میان انبوه غرض‌ورزی‌های وی نادیده بماند. انتقادات او بر سرمایه‌سالاری، به باور بنده، از همین دست سخنان درخور تأمل است. با این همه باید گفت سخنان وی در این پاره‌ها نیز معمولا فاقد باریک‌بینیِ…

نگرش به تفاوت افق‌های توحیدی بازرگان و شریعتی

مقاله
question_answer۱ دیدگاه
نوشتن از بازرگان و شریعتی در چنین روزگار دشواری بسیار سخت ولی ضروریست.  جامعه‌ای که به شدت آسیب روانی و ذهنی دیده به غیر از بار تحمل خسارات اقتصادی و معیشتی که بر او تحمیل گردید. کار فکری از این دست به مراتب پیچیده‌تر می‌نماید، چرا که در چنین جو…

 از شریعتی چه می‌آموزیم؟

هادی حکیم شفایی
question_answer۲ دیدگاه
هادی حکیم شفایی:‌ فهم او دشوار است چرا که او یک اندیشه ی سیال است؛ او در میانه ی همه اندیشه هاست؛ او همه چیز است و هیچ چیز نیست. او یک معجون است. شناخت شریعتی زمانی امکان پذیر است که با خط کش به سراغ او نروید. اکنون لازم…

نیمه‌ی تاریک اخلاق اسلامی (۱)

مجید نواندیش
question_answer۱ دیدگاه
مجید نواندیش: اخلاق اسلامی، نیمه تاریکی دارد که همواره مورد مذمّت منتقدان و سو استفاده غیراخلاق مداران در توجیه کردار غیراخلاقی خویش بوده است. در قسمت اول این سلسله مقالات، به بررسی تقیه می پردازیم. تقیه در شیعه همواره مورد انتقاد دیگر فِرَق، چون سنّی ها بخاطر جواز دروغ گفتن…

زن در اندیشه شریعتی؛ از حسینیه ارشاد تا گشت ارشاد!

هادی حکیم شفایی
question_answer۱ دیدگاه
هادی حکیم شفایی: شریعتی، اندیشمند اسلامگرایی که اندیشه هایش به حدود پنج دهه قبل بازمی گردد آزادمنشانه و به دور از تعصبات رایج می اندیشد و حق انتخاب پوشش را برای زنان به رسمیت می شمارد و حجاب را تنها آنگاه که انتخابی آگاهانه باشد، واجد ارزش انسانی می داند.

گسسته‌‌فکری شبه‌‌روشنفکرانه در غرب‌‌زدگیِ جلال آل احمد  (پاسخ به پرسشِ نپرسیده)

مهدی فاموری
مهدی فاموری : کوشیدیم نشان دهیم آنچه در رسالۀ غرب‌‌زدگی جلال آل احمد آمده، مگر در مواردی اندک و پراکنده، فاقد معنای جدی اندیشیده و سنجیده و به واقع نشانی از گسسته‌‌گویی و آشفتگی اندیشگانی است. در این رساله، به مانند اغلب آثار فکری آل احمد، با غیاب اندیشۀ تحلیلی…