تلقی آرش نراقی از نظریه رویای رسولانه ی عبدالکریم سروش
آرش نراقی : به نظرم جریان روشنفکری دینی (به قرائت سروش) در حال گردش مهمی در سیر تکاملی خود است. بخش مهمی از هویت این جریان رویکرد انتقادی آن نسبت به سنّت بوده است که از مهمترین وجوه جذابیت این برنامه فکری است. خصوصاً در سالهای پس از انقلاب درآمیختگی عمیق سنّت دینی با سیاست، نقد سنّت دینی را به نقد سیاست جاری کشور نیز بدل کرد، و این وجه البته بر جذابیت این برنامه فکری خصوصاً نزد اقشار نا-دین گرای جامعه ایرانی افزود.
اما به نظر می رسد که این جریان (در قرائت سروشی آن) رفته رفته آماده می شود تا گام تازه تری را بردارد- گامی که شاید بتوان آن را «مرحله فرقه سازی» یا «مرحله آیین سازی» نامید.
سروش از مدتها پیش در سخنرانی ها و نوشته هایش زمزمه هایی را در خصوص ضرورت تأسیس یک فرقه یا آیین دینی تازه آغاز کرده بود. و به نظرم اکنون مایل است که گام های عملی تازه تری را برای اعلام موجودیت این فرقه یا آیین دینی تازه بردارد. برای مثال، به نظرم شاید بتوان مدعای او را در خصوص خوابنامه خواندن قرآن تلاشی در همین جهت دانست.
ادیان یا فرقه هایی که در درون یک دین متولد می شوند، دست کم در مراحل اولیه تکوّن خود می کوشند تا بدون نفی و انکار مطلق منابع حجیت دین مادر، اقتدار و حجیت آن منابع را چنان تفسیر کنند که در مصاف با آیین تازه چندان تیز و برّا نباشد. برای مثال، مسیحیت که از درون آیین یهودیت برآمد هرگز اعتبار عهد عتیق را یکسره نفی نکرد، اما قرائت تازه ای از آن بدست داد تا اعتبار آن در سایه عهد جدید رنگ بازد. آیین اسلام هم بی آنکه اعتبار عهد عتیق و عهد جدید را یکسره نفی کند، قرائتی از آن متون عرضه کرد تا جا برای اقتدار بی رقیب قرآن بگشاید (آموزه تحریف.)
به نظرم شاید بتوان مدعای خوابنامه بودن قرآن را هم (صرفنظر از درست یا نادرست بودن آن) تلاشی دانست که از طریق آن صاحب مدعا می کوشد بدون نفی مطلق اعتبار و حجیت قرآن، جایی برای «عشق نامه های غیرجهادی» دیده وران و خواب دیدگان نسلهای بعدی بگشاید. دیده ورانی که حجیت خوابهای شان می تواند مبنایی برای تأسیس یک آیین تازه تلقی شود.
البته باید در انتظار بود و دید که آیا جریان روشنفکری دینی در مرحله آیین سازی اش تجربه آیین پروتستان (در مسیحیت) و تشیع (در اسلام) را بازمی آزماید، یا به راه آیین مورمون ها (در مسیحیت) و آیین بهایی (در تشیع) می رود.
پی نوشت:
پس از انتشار این یادداشت، برخی دوستان مشفق از سر دل نگرانی از من پرسیده اند که چرا من در یادداشت فوق از تعبیر «فرقه» استفاده کرده ام. حقیقت این است که تعبیر «فرقه» در گفتار شخص آقای دکتر سروش آمده است. برای مثال، ایشان در یکی از سخنرانی هایشان در سیاق بحث رؤیاهای رسولانه، رؤیایی را نقل می کنند که مطابق آن ««فرقه سروشیه» «ایران گیر» و «عالمگیر» خواهد شد.
منبع: صفحه فیس بوک نویسنده
واقعا نوشته جناب نراقی بسیار موجب تعجب است آیا ایشان مخاطبان دکتر سروش را انسان هایی کور و کر فرض کرده اند ؟هروقت دکتر سروش اعلام کرده فرقه جدیدی ایجاد کرده یا می خواهد بکند آن وقت در مورد آن اظهار نظر می شود اگر کسی از نظردکتر نراقی در مورد حقوق همجنس گرایان خدای ناکرده پیش بینی بعدی بکند آیا اخلاقی خواهد بود ؟ چرا ما چوب برداریم و برای کار نکرده بر سر کسی فرود آوریم؟ از آقای نراقی انتظار می رود که به کسی اتهام وارد نکند بخصوص چنین اتهامی که فقط در حوزه نوشتاری باقی نمی… مطالعه بیشتر»
بامنش وروشی ومعرفتی که ازسالیان گذشته وحال از ارش نراقی به خاطر دارم با ناباورانه ترین نوشته از سوی ایشان روبرو شدم.
بهترین محل ومناسبترین محل انعکاس این گونه اظهارات روزنامه ها وسایت های خشونت محوراست (باالاخص انانکه با ادبیات نظیف واب کشیده به زیر اب زنی اشتغال دارند) از سایت وزین نیلوفر هم درج وانتشار این سبک نوشنه هاانتظار نبود
دکتر سروش در همان زمان که “کلام الله” بودن قرآن را با بحث “کلام نبوی” زیر سئوال برد همانجا مژده تشکیل فرقه “سروشیه” را به طرفدارانش داد. حالا هم با این نظریه جدید می خواهد برنامه ناتمامش را نکمیل نماید..بعداز این می بایست منتظر تفسیرهای ایشان باشیم از “رویاهای پیامبر” در کتابی جدید با مضامین مخصوص به خود ایشان . خدا به مسلمانان بعدی بویژه فرقه سروشیه رحم کند. “کل نفس بما کسبت رهینه”
به نظر من دکتر سروش قصد فرقه سازی (جزئی بر گرفته از کل) را ندارد بلکه ایشان چنین می اندیشند که نظرشان اگر نه در نسل فعلی، اما نزد نسلهای بعدی به تمامی پذیرفته گشته و درواقع قرائت غالب از اسلام را شکل خواهد داد…..
(بعد از افزودن پی نوشت، این نظر ارسال شد:)جناب آقای نراقی! استاد بزرگوار! برادر گرامی!چرا این مطلب را ناقص نقل می فرمایید؟!اگر مطلبی که می فرمایید وضوح دارد دیگر چر ابتدای آن را سانسور می کنید؟مگر سروش به ذکر یک خاطره از سوی یکی از دوستان شفیق اشاره نمی کند؟!نقل گفته ی سروش به مضمون: «آن فرد روزی آمد و به من گفت: فلانی! خواب عجیبی دیده ام. خواب دیدم که به سراغ کتاب دایره المعارف رفتم و در آن، ددیم مدخلی به نام فرقه ای با عنوان سروشیه است، که ایرانگیر/عالمگیر شده است»!متأسفانه اسم آن فرد در یاد بنده… مطالعه بیشتر»
جناب آقای دکتر نراقی عزیز، سلامٌ علیکمامیدوارم که خداوند به شما سلامتی، موفقیت و عاقبت به خیری عطا فرماید. نکات مختصری را خدمت تان عرض می کنم:(این کلام مکتوب که البته خالی از آهنگ کلام بنده است نشان نمی دهد که با لحنی کاملاً آرام در حال بیان منظور خود هستم. آقای دکتر، لطفاً این نکته را منظور بفرمایید.)۱. همان طور که آقای Yaser S و عزیزان دیگر فرمودند، بنده هم «زمزمه هایی را در خصوص ضرورت تأسیس یک فرقه یا آیین دینی» در آثار ایشان نخوانده ام و در سخنرانی های ایشان نشنیده ام. ۲. بار شدیداً منفیِ واژه… مطالعه بیشتر»