بحران روش در انتخاب الگوی توسعه و کشورداری

مصاحبه گفتمان الگو با دکتر ابوالقاسم فنایی: به نظر می‌رسد با گذشت سال‌ها از پیروزی انقلاب و برپایی نظام اسلامی، به تدریج دشواری‌های تامین توأمان دنیا و آخرت مردم بیشتر آشکار می‌شود. به دلیل قرار گرفتن اسلام شناسان در مقام مدیریت جامعه اسلامی و سروکار داشتن با نیازهای عینی مردم،…

نقش دین در خشونت (قسمت اول)

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: در این سلسله از مقالات به بررسی نقش دین در خشونت خواهم پرداخت. تا آن‌جا که من می‌دانم، کسانی که بر این باورند که دین در پیدایش خشونت در روابط انسان‌ها و جامعه‌ی انسانی نقش دارد از دو راه متفاوت به سود این باور استدلال می‌کنند. بیایید این…

فلسفه‌ی اخلاق اسلامی و رابطه‌ی دین و اخلاق

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: فقیهان مسلمان نوعاً بر این باورند که فقه جایگزین اخلاق است و اصولاً آمده که مسلمانان را از اخلاق بی‌نیاز کند. اما به نظرم این مشکل بیش‌تر از آن‌که از نسبت اخلاق با شریعت سرچشمه بگیرد از تلقی مسلط در فرهنگ اسلامی درباره‌ی این نسبت و به تبع…

دینی و فرادینی در پیام عاشورا

ابوالقاسم فنایی
question_answer۱ دیدگاه
تابلوی ظهر عاشورا
 ابوالقاسم فنایی: مناسبت اقتضا می‌کند درباره‌ی شخصیت سرور آزادگان، امام حسین و مهم‌ترین حادثه‌ی زندگی ایشان، یعنی واقعه‌ی کربلا، گفت و گو کنیم. هم در مورد شخصیت ایشان و هم در مورد تحلیل و تبیین واقعه‌ی کربلا کم سخن نگفته‌اند، و دوستان علاقه‌مند نیز کمابیش با ادبیاتی که پیرامون این…

معنویت قدسی (۱۰): رابطه‌ی عقل و وحی (۴)

معنویت قدسی
 ابوالقاسم فنایی: بحث ما در باب رابطه‌ی معنویت و عقلانیت بود. اگر دوستان به خاطر داشته باشند، ما گفتیم که معنویت قدسی با سه مشکل نظری روبروست که باید برای آن‌ها چاره‌اندیشی کنیم. در سرگذشت تاریخی ین بحث این سه مشکل در قالب سه تعبیر زیر صورت‌بندی شده‌اند: (۱) «تعارض…

معنویت قدسی (۹): رابطه‌ی عقل و وحی (۳)

معنویت قدسی
 ابوالقاسم فنایی:در درس‌گفتار هفتم و هشتم درباره‌ی انواع روابط محتمل میان عقل و وحی، تعارض عقل و وحی و راه‌حل این تعارض از نظر اخباریان و اصولیان سخن گفتیم، و راه‌حل آنان را بررسی و نقد کردیم. چنان‌که دیدیم این دو دیدگاه، علی رغم تفاوت‌های ظاهری‌ای که به لحاظ تئوریک…

معنویت قدسی (۸): رابطه‌ی عقل و وحی (۲)

معنویت قدسی
 ابوالقاسم فنایی: بحث ما در باب رابطه‌ی عقل و وحی بود. چنان‌که دیدیم، بین عقل و وحی دو نوع رابطه می‌‌‌توان تصور کرد: یکی  «تلائم»/ «توافق» و دیگری «تعارض»/ «ناسازگاری». توافق هم دو نوع دارد: یکی «حداقلی» و دیگری «حداکثری». توافق حداقلی در سه حالت رخ می‌دهد، اما توافق حداکثری…

معنویت قدسی (۷): رابطه‌ی عقل و وحی (۱)

معنویت قدسی
 ابوالقاسم فنایی:در جلسات گذشته ما درباره‌ی چند موضوع مهم گفت و گو کردیم. آخرین موضوعی که بدان پرداختیم ربط معنویت با عقلانیت بود. در این راستا چهار تفسیر متفاوت از عقلانیت را بررسی کردیم. این چهار تفسیر عبارت بودند از: (۱) علم‌پرستی (۲) عقل‌پرستی (۳) نقل‌پرستی (۴) حق‌پرستی ؛ نقطه…

درباب تعیین اوقات شرعی و کیفیّت روزه‌داری در روزهای بلند (۳)

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: تاکنون بحث ما معطوف به تعیین اوقات شرعی در منطقه‌ی (ج) بود. دلیل این‌که بحث خود را از بررسی اوقات شرعی در منطقه‌ی (ج) شروع کردیم این بود که می‌خواستیم نشان دهیم که پارادایم رایج در فقه سنتی برای تعیین اوقات شرعی در این منطقه جوابگو نیست و…

درباب تعیین اوقات شرعی و کیفیّت روزه‌داری در روزهای بلند (۲)

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: در بخش نخست این سلسله مقالات مناطق جغرافیایی را به سه منطقه‌ی (الف)، (ب) و (ج) تقسیم کردیم. منطقه‌ی (الف) دو ویژگی داشت: اول این‌که خورشید در آن طلوع و غروب می‌کرد و دوم این‌که اختلاف طول روز با طول شب در این منطقه از نظر عرف فاقد…

معنویت قدسی (۶): نقد عقل پرستی

معنویت قدسی
قسمت ششم درس‌گفتار «معنویت قدسی» منتشر شد. دکتر ابوالقاسم فنایی در این درس‌گفتارها در صدد صورت‌بندی و دفاع از تفسیر خاصی از معنویت است که سه ویژگی مشخص دارد: اول این‌که دینی است، دوم این‌که خدامحور است و سوم این‌که با عقلانیت نظری و عملی سازگار است.(دریافت فایل این درس‌گفتار)

درباب تعیین اوقات شرعی و کیفیّت روزه‌داری در روزهای بلند (۱)

ابوالقاسم فنایی
  ابوالقاسم فنایی: در این سلسله مقالات به دو موضوع زیر خواهیم پرداخت: (۱) تعیین اوقات شرعی در مناطقی از کره‌ی زمین که طول روز در آن مناطق از نظر عرف به نحوی معنادار بیش‌تر یا کمتر از طول شب است، و(۲) حکم روزه در چنین مناطقی.برای بررسی این دو…

درس‌هایی از بهار

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: درس‌های معنوی و اخلاقی‌ای که از طبیعت و فصل بهار می‌توان آموخت بسیار فراوان است. در اینجا به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم.اولین درسی که از فصل بهار می‌توان آموخت این است که همانگونه که طبیعت خزان و بهاری دارد، دنیای درون آدمی نیز خزان و…

کارنامۀ روشنفکران دیندار در قلمرو اخلاق در گفت‌وگو با ابوالقاسم فنایی

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: تعریفی که من از روشنفکری دینی دارم، همان تعریفی است که با شنیدن این تعبیر در ذهن عموم مخاطبان فارسی‌زبان پدیدار می‌‌‌شود. بر اساس این تعریف، روشنفکر دینی یعنی روشنفکر دیندار، یعنی کسی که هم درد و دغدغه‌های روشنفکرانه دارد و در داشتن این دردها و دغدغه‌ها با…

ماکس وبر، اخلاق و سیاست

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: چکیده: ماکس وبر (۱۸۴۶-۱۹۲۰)، جامعه‌شناس و اقتصاد سیاسی‌دان شهیر آلمانی در مقاله کلاسیک خود، “سیاست به مثابه یک حرفه”، به بررسی رابطه اخلاق و سیاست از منظر جامعه‌شناسانه پرداخته است. به گمان نگارنده، در حالی که گوهر مدعای وبر در این باب پذیرفتنی است، صورت‌بندی این مدعا در…