ارزش داوری اخلاقی چگونه ممکن است؟

پیش از این مقاله ایی تحت عنوان «چیستی احساس» نوشته ام. یادداشت حاضر پیرامون تبعات آن مقاله در حوزه ی اخلاق، منش اخلاقی و ارزش داوری اخلاقی است. و به این پرسش می پردازد که اگر انسان به آن معنایی که اشاره شد آزاد است، پس اخلاق چیست؟ همچنین این…

در باب قصه ابراهیم و فرزندش در قرآن

ابوالقاسم فنایی
question_answer۱۶ دیدگاه
ابوالقاسم فنایی: از عید قربان گذشته تاکنون بسیاری از دوستان عزیز در فضای مجازی در باب داستان ابراهیم و فرزندش اظهارنظر کرده‌اند. شخصاً از این اظهارنظرها و گفتگوهای مکتوب بسیار آموخته‌ام و از این بابت از همه این عزیزان سپاسگزارم. نظر به این‌که برخی از این اظهارنظرها ناظر به گفتگوی…

رابطه دین و اخلاق در گفت و گویی انتقادی با دکتر ابوالقاسم فنایی – بخش اول

ابوالقاسم فنایی
question_answer۵ دیدگاه
ابوالقاسم فنایی: اگر شریعت در زمان حیات پیامبر سیال و در حال تحول بوده، و اگر خدای شارع در زمان حیات پیامبر اکرم در حکم خود نسبت به برخی موضوعات، از جمله قبله، احکام روزه یا برخی از احکام جهاد، تجدید نظر کرده، و این تجدید نظر در قرآن هم…

دفاع از دین در چارچوب عقلانیت و معنویت؛ گفت و گو با دکتر ابوالقاسم فنایی

ابوالقاسم فنایی
question_answer۳ دیدگاه
 •اگر بخواهید برای پروژه‌ی فکری‌تان یک نام بگذارید چه نامی را انتخاب می‌کنید؟ دین در چارچوب اخلاق؟ معنویت قدسی؟/ ♦ابوالقاسم فنایی: اگر اخلاق را از فروعات یا زیرمجموعه عقلانیت و/یا معنویت بدانیم، نامِ «دین در چارچوب عقلانیت و معنویت» را بیشتر می‌پسندم، اما اگر آن را امری مستقل از عقلانیت…

درس های معنوی بهار

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: درس‌های معنوی و اخلاقی‌ای که از طبیعت و فصل بهار می‌توان آموخت بسیار فراوان است. در اینجا به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم.اولین درسی که از فصل بهار می‌توان آموخت این است که همانگونه که طبیعت خزان و بهاری دارد، دنیای درون آدمی نیز خزان و…

معنویت از نگاه قرآن

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: واژه‌ی «معنویت» و مشتقات آن در قرآن به کار نرفته است. در عین حال به دلیل حضور پررنگ آموزه‌های معنوی در قرآن می‌توان ادعا کرد که قرآن یک کتاب معنوی است، یا یک کتاب معنوی نیز هست. بنابراین، به جای پرسش از تعریف «واژه‌ی» معنویت از چشم‌انداز قرآن،…

امر خدا درباره ذبح اسماعیل «امر امتحانی» بود نه «امر واقعی»

ابوالقاسم فنایی
question_answer۱ دیدگاه
 ابوالقاسم فنایی:  در باب مسئله ابراهیم (س) و دستور خداوند، آراء و نظرات گوناگونی مطرح شده است، و گروهی از متفکران این قصه را شاهدی درون دینی بر تقدم دین بر اخلاق قلمداد کرده‌اند. من سعی می کنم با استناد به روایت قرآن کریم از این واقعه، به تفسیر آن…

پروژه‌ی دین و اخلاق

 ابوالقاسم فنایی: پروژه‌ی دین و اخلاق اولاً و بالذات پروژه‌ای «فلسفی»،«دین‌شناسانه» و «اخلاق‌شناسانه» است، نه پروژه‌ای «روشنفکرانه»، هرچند پیامدهای نظری و عملی این پروژه توجیهی برای گنجاندن آن در ذیل پروژه‌های روشنفکرانه هم به دست دهد. نگارنده به جد بر این باور است که «فلسفه‌ورزی» و «فعالیت‌روشنفکرانه» دو مقوله‌ی متفاوت‌اند، و…

نقدی بر کتاب «اخلاق دین‌شناسی» ابوالقاسم فنایی

 مسعود صادقی: چه‌بسا یکی از مباحث لازم برای آغاز نقد هر کتابی، بررسی تناسب و گویاییِ عنوان اصلی و فرعی آن با محتوا و فحوای کتاب باشد. به نظر می‌رسد که عنوان کتاب، وجه انتقادی و سلبی بخش عمده‌ای از اثر را منعکس نمی‌سازد. شاید بهتر بود که مؤلف محترم…

کنکاشی در باب دین واخلاق در گفت و گو با ابوالقاسم فنایی

ابوالقاسم فنایی
 صدای ایران؛ حیدر سمیرکرم- یکی از پروژه هایی که در درون جریان روشنفکری دینی درسالهای اخیر نمود بارزی داشته است پروژه ای است که به مفهوم واهمیت اخلاق وارتباط آن با دین می پردازد ودر میان روشنفکران دینی کسی که در این زمینه آثار گرانقدری به جامعه علمی ارائه داده…

گفت و گوی ملکیان و فنایی درباره اخلاق، دین و عقلانیت

مجله اندیشه ی پویا در شماره ۱۵ خود(اردیبهشت ۹۳) گفت و گوی استاد مصطفی ملکیان و دکتر ابوالقاسم فنایی درباره «نسبت اخلاق و دین» و «نسبت عقلانیت و دین» را  تحت عنوان «اخلاقی زیستن بدون دخالت دولت» به چاپ رساند. متن کامل این گفت وگو، اینک که شماره جدید این…

اخلاق دینی و اخلاق فرادینی در گفت و گو با دکتر ابوالقاسم فنایی(متن کامل)

ابوالقاسم فنایی
اشاره: در بعد از ظهر یک روز زمستانی میزبان دکتر ابوالقاسم فنایی بودیم. موضوع گفت و گوی ما معطوف به دو کتاب «دین در ترازوی اخلاق» و «اخلاق دین شناسی» بود. اما به تدریج دامنه بحث به موضوعات دیگر نیز گسترش یافت. دکتر فنایی از چالش های مطرح شده در…

در باب نسبت پروژه‌ی عقلانیت ـ معنویت با اخلاق

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: اگرچه هنجارهای بنیادین عقلانیت مطلق و جهانشمول‌اند، تطبیق این هنجارها بر قلمروهای مختلف اقتضائات مختلفی دارد. مثلاً اگر گوهر عقلانیت نظری را در قالب انگاره‌ی «تناسب دلیل و مدعا» صورت‌بندی کنیم، می‌توانیم ادعا کنیم که برای پذیرش هر مدعایی باید دلیل متناسب با آن را طلب کرد. (بیشتر…)

خدا همچون ناظر آرمانی (۲)

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: ما به ناظر آرمانی نیاز داریم، چون حکم اخلاقی یا حکم درست اخلاقی به حسب تعریف چنین است: «حکم ناظری آرمانی که از منظری اخلاقی به موضوع می‌نگرد». درواقع ادعا این است که خطاهایی که ما انسان‌ها در تشخیص حکم اخلاقی مرتکب می‌شویم یا ناشی از این است…

خدا همچون ناظر آرمانی (۱)

ابوالقاسم فنایی
question_answer۱ دیدگاه
 ابوالقاسم فنایی: موضوع سخنرانی بنده «خدا همچون ناظر آرمانی» است. امشب بر سبیل مقدمه به نکاتی اشاره خواهم کرد و در جلسات آینده به بحث اصلی خواهم پرداخت. چنان‌که می‌دانید، خداوند نام‌های فراوانی دارد. اما یکی از تفاوت‌های بسیار مهمی که نام‌های خداوند با نام‌هایی که ما آدمیان روی اشخاص…