اخلاق تفسیر در گفت‌وگو با ابوالقاسم فنایی

ابوالقاسم فنایی
 ابوالقاسم فنایی: اخلاق تفسیر به معنای توصیفی کلمه، یعنی «اخلاق تفسیرِ موجود». این اخلاق منطقاً متأخر از تفسیر است. یعنی نسبت آن با تفسیر نسبت «فلسفۀ علمِ توصیفی» با خود «علم» است. اول باید تفسیری وجود داشته باشد و لباس تحقق پوشیده باشد تا با مطالعۀ آن بتوان اخلاقِ تفسیر…

اخلاق دینی و دین اخلاقی

در مصاحبه‌ی حاضر، دکتر ابوالقاسم فنایی به پرسش‌های “ماهنامه‌ی علمی – فرهنگی جامعه و دانشگاه”، درباره ۱)معنای ابطالگری احکام و شهودهای اخلاقی در ارتباط با احکام فقهی،  2)سازگاری احکام خدای اخلاق با احکام شرعی، ۳)نحوه‌ی جایگزینی تصویری اخلاقی به جای تصویر عبد و مولا،۴) امکان نقد اخلاقی دین و نقد…

در باب عدالت ؛ گفت و گو با ابوالقاسم فنایی

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: بر خلاف تصور رایج و مسلط، عدالت نه در زمره‌ی فروع دین است و نه در زمره‌ی اصول آن، بلکه اصلِ اصول دین است، یعنی مبنایی «فرادینی» است که توجیه و اثبات اصول و فروع دین یا بر آن مبتنی است و یا مشروط به سازگاری با آن…

خدای فقه، خدای اخلاق؛ گزارشی از کتاب اخلاق دین‌شناسی اثر ابوالقاسم فنایی

فنایی برای دین و اخلاق، پنج نوع رابطه قائل است: رابطه وجودشناسانه، معناشناسانه، روان‌شناسانه، عقلانی و معرفت‌شناسانه. وی دیدگاه‌های رایج درباره چهار رابطه نخست را در کتاب اول و رابطه نوع پنجم را در کتاب دوم تحلیل کرده است. فنایی چهار تبیین‌ نخست را مبنای تبیین پنجم عنوان می‌کند و…

اهانت، نقد، آزادی بیان و ارتداد از منظر اخلاقی (۴)

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: چکیده: در بخش اول، دوم و سوم این مقاله پس از (۱) طرح بحث، موضوعات زیر را بررسی کردیم: (۲) موضوع حکم اخلاقی در باب اهانت، (۳) مطلق بودن یا مقید بودنِ اهانتی که اخلاقاً نارواست، (۴) استدلال‌های اخلاقی به سود ناروا بودن اهانت، (۵) «نارواییِ اهانت» و…

اهانت،نقد، آزادی بیان و ارتداد از منظر اخلاقی (۳)

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی : چکیده:در بخش اولو دوم این مقاله پس از (۱) طرح بحث، پرسش‌های زیر را بررسی کردیم: (۲) موضوع حکم اخلاقی در باب اهانت چیست؟ (۳) آیا اهانت از نظر اخلاقی مطلقاً نارواست؟ (۴) استدلال‌های اخلاقی به سود ناروا بودن اهانت کدام‌اند؟ (۵) نسبت «نارواییِ اهانت» و «حقِ اهانت…

اهانت، نقد، آزادی بیان و ارتداد از منظر اخلاقی (۲)

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: چکیده: در بخش اول این مقاله پس از (۱) طرح بحث، پرسش‌های زیر را بررسی کردیم: (۲) موضوع حکم اخلاقی در باب اهانت چیست؟ (۳) آیا اهانت از نظر اخلاقی مطلقاً نارواست؟ و (۴) استدلال‌های اخلاقی به سود ناروا بودن اهانت کدام‌اند؟ در این بخش به پرسش‌های زیر خواهیم پرداخت:…

اهانت، نقد، آزادی بیان و ارتداد از منظر اخلاقی (۱)

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی:  چکیده: این مقاله که در چهار بخش تنظیم شده است می‌کوشد پاره‌ای از ابهامات و سوء تفاهماتی را که پیرامون حکم اخلاقی اهانت و ارتداد و مجازات این دو عمل وجود دارد برطرف کند. پرسش‌های اصلی که در این‌جا بررسی می‌شوند بدین قرارند: (۱) آیا اهانت اخلاقاً مُجاز/…

معنویت قدسی (۵): نقد عقل‌پرستی و علم‌پرستی

معنویت قدسی
ابوالقاسم فنایی: در این درس‌گفتار در مورد دو خطای ویرانگر در باب عقلانیت نظری بحث خواهیم کرد. این دو خطا به بحث اصلی ما در باب نسبت معنویت و عقلانیت کاملاً مربوطند. این دو خطا را به ترتیب «عقل‌پرستی» و «علم‌پرستی» می‌‌‌نامیم. «عقل‌پرستی» با «عقل‌گرایی» فرق دارد، همان‌گونه که «علم‌پرستی»…

چه اخلاقی به چه سیاستی مربوط است؟

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی:  چکیده: در ماه‌های اخیر شماری از اندیشمندان، روشنفکران و روزنامه‌نگاران ایرانی آراء خود در باب نسبت اخلاق و سیاست را با انتشار یادداشت‌ها و مقالاتی در عرصه‌ی عمومی در معرض نقد و بررسی قرار داده‌اند. این مقاله می‌کوشد نشان دهد، بر خلاف اکثر این موضع‌گیری‌ها، نمی‌توان حکمی کلی…

معنویت قدسی (۴): رابطۀ معنویت و عقلانیت

معنویت قدسی
ابوالقاسم فنایی:‌ معنویت و عقلانیت در عرض یکدیگر نیستند، بلکه در طول یکدیگر قرار دارند، یعنی «عقلانیت چارچوب معنویت است». این چارچوب، به محتوای خود تعیّن می‌بخشد، اما این تعین صد در صد نیست. پیش‌تر وقتی دین مطلوب را تعریف می‌کردیم گفتیم که دین مطلوب دو ویژگی اساسی دارد: یکی…

معنویت قدسی (۲)

معنویت قدسی
ابوالقاسم فنایی: معنویت قدسی نظریه‌ای است درباب (۱) «عالم معنا» و (۲) ربط و نسبت آن عالم با «عالم طبیعت». هدف از طرح این نظریه انباشتن ذهن مخاطبان با اطلاعات تازه نیست، بلکه ایجاد تحول در شخصیت آنهاست. هدف در اینجا تربیت است، نه تعلیم؛ یعنی به تعلیم صرفاً به…

معنویت قدسی (۱)

معنویت قدسی
تعریف معنویت مشکل است و هیچ اتفاق نظری در مورد معنای دقیق این واژه وجود ندارد. بخشی از اختلاف‌نظر در مورد معنای دقیق این واژه از اختلاف‌نظر در باب نسبت «معنویت» با «دین» یا «دیانت» سرچشمه می‌‌‌گیرد. گروهی از معنویت‌گرایان، معنویت را بدیل/ جایگزینی برای دین می‌‌‌بینند، در حالی که…

نسبت اسلام وحقوق بشر

ابوالقاسم فنایی
نسبت اسلام و حقوق بشر در نشستی با حضور آقایان  دکتر ابوالقاسم فنائی و رضا علیخانی  مورد بررسی قرار گرفته است. فایل تصویری این نشست در اینجا  در اختیار علاقه‌مندان است: قسمت اول + قسمت دوم

دین در ترازوی اخلاق‎‎؛ پژوهشی در باب نسبت میان اخلاق دینی و اخلاق سکولار

ابوالقاسم فنایی
محمد رضا بیات: اگرچه فیلسوفان و الهی دانان از دیر باز به مساله ارتباط میان دین و اخلاق پرداخته اند ، ولی در دوران جدید این مساله ابعاد تازه و نوینی یافته است . «دین در ترازوی اخلاق» از زمره آثاری است که ضمن نگاه به گذشته این بحث ،…