در باب خلط انگیزه و انگیخته

ابوالقاسم فنایی
چکیده: «آیا در مقام نقد و رد یا پذیرش یک مدعا می‌توان/باید شخصیت/انگیزه‌ی مدعی در طرح آن مدعا را در نظر گرفت یا نه؟». در پاسخ به این پرسش سه نظریه وجود دارد. (۱) نظریه‌ی اول می‌گوید: «چنین کاری همواره مغالطه است»، (۲) نظریه‌ی دوم می‌گوید: «چنین کاری هرگز مغالطه…

رابطه‌ عقل و وحی(۲)

ابوالقاسم فنایی
اشاره: رابطه‌ی عقل و وحی یکی از مسائل مهم و پرثمر فلسفه‌ی دین و الهیات به‌شمار می‌رود و درباب این موضوع ما با طیف گسترده‌ای از نظریات مواجه‌ایم. در دو سر این طیف دیدگاه‌هایی قرار می‌گیرند که قائل به بی‌اعتباری کامل وحی و یا عقل هستند و در میان آن…

رابطه‌ عقل و وحی(۱)

ابوالقاسم فنایی
اشاره: رابطه‌ی عقل و وحی یکی از مسائل مهم و پرثمر فلسفه دین و الهیات به شمار می‌رود و درباب این موضوع ما با طیف گسترده‌ای از نظریات مواجهیم. رابطه‌ عقل و وحی در دو مقام محتلف قابل بررسی است، یعنی در این رابطه دو سؤال متفاوت و در عین…

دیالوگ قرآن با کافران: توهین یا تبیین؟ (پاسخ به گنجی -۳)

 ابوالقاسم فنایی: مقدمه – هسته‌ی اصلی مدعای جناب گنجی عبارتست از مطالبه‌ی دلیل به سود این مدعا که «قرآن کلام خداوند است». اما ایشان مدعای اصلی خود را زیر کوهی از داده‌ها و برداشت‌ها و تفسیرهای نادرست از آن داده‌ها مدفون کرده‌اند. و دست‌کم به دو دلیل، نگارنده لازم می‌بیند…

پلورالیزم دینی و پلورالیزم اخلاقی ؟ (پاسخ به گنجی -۷)

 ابوالقاسم فنایی: ۱- مقدمه: در این بخش دیدگاه‌های آقای گنجی در باب موضوعات زیر نقد و بررسی می‌شود: الف) اعتبار تفسیرهای پیشینیان از متون دینی و ترجیح آن بر تفسیرهای مدرن از این متون ب) پلورالیزم دینی ج) پلورالیزم اخلاقی (بیشتر…)

قرآن محمدی یا قرآن گنجی؟ (پاسخ به گنجی -۱)

 ابوالقاسم فنایی: دوست گرامی جناب آقای گنجی از نقد نگارنده استقبال کرده و به آن پاسخ داده‌اند. ضمن تشکر از ایشان، در آنچه در پی می‌آید، خواهم کوشید نشان دهم که دفاعیات ایشان قانع‌کننده نیست و نقدهای مطرح شده در مقاله نگارنده همچنان به قوت خود باقی است. (بیشتر…)

کفر، ایمان و حجیت معرفت‌شناختی دلایل درون دینی؟ (پاسخ به گنجی -۵)

 ابوالقاسم فنایی: مقدمه:در این بخش دیدگاه‌های آقای گنجی در مورد موضوعات زیر نقد و بررسی می‌شود: ۱. معنای کفر و ایمان ۲. حجیت معرفت‌شناختی دلایل درون دینی ۳. تأثیر انکار حق بر شخصیت و هویت انسانی منکران ۴. تشبیه کردن منکران حق به حیوان از منظر اخلاقی. (بیشتر…)

سرشت تاریخی دین و نقش آن در فهم و تفسیر متون دینی ؟ (پاسخ به گنجی -۶)

 ابوالقاسم فنایی:۱- مقدمه:  در این بخش دیدگاه‌های آقای گنجی در باب موضوعات زیر نقد و بررسی می‌شود: (۱) نسبت دین و معرفت دینی (۲) اعتبار تفسیرهای پیشینیان از متون دینی و ترجیح آن بر تفسیرهای مدرن (۳) سرشت تاریخی دین و نقش آن در فهم و تفسیر متون دینی (بیشتر…)

الاهیات کیهانی:نقدی بر دیدگاه‌های اکبر گنجی در باب اسلام، قرآن و…

 ابوالقاسم فنایی: در این سلسله از یادداشت‌ها صرفاً خواهم کوشید پاره‌ای از مهم‌ترین خطاهایی را که در نوشته‌های اخیر گنجی تحت عنوان «قرآن محمدی» وجود دارد نشان دهم. گوهر مدعای گنجی در این نوشته‌ها عبارتست از این ادعا که قرآن سخن محمد است، نه سخن خداوند، اما گنجی برای تحکیم…

اخلاق دشمنی

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: دشمن داشتن و دشمنی ورزیدن با دشمنان یکی از واقعیات تلخ و ناخوشایند زندگی انسانی است. از قدیسان که بگذریم، انتظار اینکه آدمیان به یک چشم به دوست و دشمن خود بنگرند و با هر دو به یک شیوه رفتار کنند، و از مقابله به مثل بپرهیزند، انتظار…

ملاحظاتی در باب اخلاق و ادب روشنفکری ـ ابوالقاسم فنایی (متن کامل)

ابوالقاسم فنایی
«اصطلاح ”روشنفکری دینی“ و به تبع آن اصطلاح «روشنفکری سکولار»، که در میان نخبگان ما رواج یافته، هم غلط است و هم غلط‌انداز. غلط است به خاطر اینکه چیزی که ذاتاً فرادینی و سکولار است بالعرض دینی نمی‌شود. و لذا دوگانه‌ی روشنفکری دینی/ روشنفکری سکولار به همان مقدار نادرست است…

افزوده ای بر مقاله ی “در باب گوهر دین و گوهر مدرنیته”

ابوالقاسم فنایی
دکتر ابوالقاسم فنایی به نقدِ دکتر سروش دباغ بر آرای استاد مصطفی ملکیان، پاسخی نوشته اند، که پیش‌تر در معرض توجه بازدیدکنندگان گرامی نیلوفر قرار گرفت؛ نقد فنایی  اینک با افزوده‌ای کوتاه، در مجله‌ی آیین(شماره‌ی۶) به چاپ رسیده است. آن‌چه در ادامه می‌آید، نکاتی است که جناب فنایی، توجه به…

در باب گوهر دین و گوهر مدرنیته؛ پاسخی به نقد سروش دباغ

ابوالقاسم فنایی: چکیده: سروش دباغ در شماره پیشین فصلنامه وزین مدرسه به نقد دیدگاه مصطفی ملکیان در باب نسبت دینداری و مدرنیته پرداخته است.۱مکتوب حاضر می‌کوشد نشان دهد که آقای دباغ در فهم مراد آقای ملکیان به خطا رفته و دلایلی که به سود مدعای خود آورده، مخدوش و نامربوط‌اند.…

تأملی دوباره در نسبت دین و مدرنیته

ابوالقاسم فنایی
ابوالقاسم فنایی: در سخنرانیها و مکتوبات پارهای از اندیشمندان ایرانی که در همایش دین و مدرنیته شرکت جسته، یا پیش و پس از این همایش در باب این موضوع اظهارنظر کردهاند، نکاتی کلیدی و سرنوشتساز و در عین حال مبهم وجود دارد که نیازمند ایضاح است و این نوشتار به…