تجربه جمهوری اسلامی به صف بندی‌های جدید و ظهور طیف‌های تازه در هر دو رویکرد سنتی و نوگرا انجامیده است. ورود اسلام حکومتی به عرصه و استقرار حکومت دینی معادلات را از هر دو سو برهم زده است. البته این تنها عامل نبوده، اما مطمئنا مهمترین عامل این صف بندی های جدید بوده است. از بطن رویکرد مسلمانان سنتی دو طیف مسلمانان تندرو و مسلمانان نوسنتی درآمده است، و از زهدان رویکرد مسلمانان نواندیش طیف مسلمانان تجدیدنظرطلب متولد شده است.

مهرداد مهرجو: می‌توانیم رند را لقب انسان‌های وارسته و سبکبالی بدانیم که سینه در برابر ملامت خلق سپر کرده، بر بد و نیک جهان گذران وقعی نمی‌نهد و به نوعی مظهر انسان کامل‌اند. اگر بخواهیم دلیل این زیر و زبر شدن مفهوم رند را با نگاهی جامعه‌شناسانه توجیه کنیم و بپرسیم چرا رند که واژه‌ای است با بار معنایی منفی، در سنت ستبر عرفانی ما چنین معنای متعالی‌ای به خود می‌گیرد، قطعا می‌توانیم به رونق بازار کسانی اشاره کنیم که به اسم تصوف و با خرقۀ درویشان، ستم‌ها به مردم روا می‌داشتند و خود به نان و نامی می‌رسیدند.